Termiz davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy tarbiya va sport nazariyasi kafedrasi

Sakrab  chiqib,  cho‘qqayib  tayanish  (103-rasm).  Ikki-uch  qadam  yugurib  kelib,  qo‗llar 
xodaga  qo‗yiiadi.  Oyoqlar  bilan  depsinib  va  yelkalarni  oldinga  yo‗naltirgancha  belni  ko‗tarib, 
oyoqlarni bukib, ko‗krakka yaqinlashtiriladi. Xodaga sakrab chiqib, yelkani 
orqaga tashlamasdan, qo‗llar bilan ushlab turish zarur.  О‗rgatish: 
a) 
polda yotib tayanish holatidan cho‗qqayib tayanish, shuning o‗zi, 
lekin qo‗llarni gimnastika o‗rindig‗iga qo‗yib, uning ustiga sakrab chiqish; 
b) 
ko‗prikchadan depsinib, dastali yog‗och ot ustiga sakrab 
chiqib, cho‗qqayib tayanish; 
d) o‗qituvchi yordamida xoda ustiga cho‗qqayib tayanish 
holatiga sakrab chiqish. 
Muhofaza qilish. Depsinish «ko‗prik»chasi yonida turib, bir qo‗1 bilan 
yelkadan, ikkinchi qo‗l bilan talabaning sonidan ushlab ko‗maklashiladi. 
O‗ng oyoqni oldinda tutgancha oyoqlarni kerib, tayanish holatiga sakrab 
chiqish. Turgan joydan yoki yugurib kelib depsingandan so‗ng, belni ko‗tarib, 
o‗ng oyoqni bukkancha uni tez oldinga to‗g‗rilash kerak. Keyin uni pastga tushirib kerilish lozim. 
O‗rgatish: 
a) 
dastlab yog‗och otga sakrab chiqib, o‗ng oyoqni bukib siltab o‗tish; 
b) 
xodada chap oyoqni orqaga uzatgancha o‗ng oyoqda cho‗qqayib tayanish 
holatiga sakrab chiqish; 
d) 
gimnastika tayog‗i ustidan o‗ng oyoqni bukib o‗tkazish; 
e) 
qo‗shpoyani pastki yog‗ochidan o‗ng oyoqni bukib, siltab o‗tkazish; 
f) 
xodaga sakragancha o‗ng oyoqni siltab o‗tib oyoqlarni kerib tayanish; 
g) 
shuning o‗zi, lekin o‗ng oyoqni bukib, siltab o‗tkazish. 
Muhofaza qilish. O‗qituvchi o‗ng qo‗li bilan talabaning yelkasidan va chap qo‗l bilan son 
ostidan ushlaydi, o‗zi o‗ng tomonda turishi kerak. 

---

121 
 
Sakrab  chiqib,  bir  sonda  o‗tirish  -  yugurib  kelib,  ikki  oyoq  bilan  «ko‗prik»chaga  sakrab, 
qo‗llar xodaga qo‗yiladi (barmoqlar bir-biriga yaqin) va kuchli 
depsinib, yelkalarni oldinga yo‗naltirib va xodaga yaqin (o‗ng) oyoqni 
bukib,  bukilish  kerak.  Songa  o‗tirib  qomat  rostlanadi,  qo‗llar  yon 
tomonga uzatiladi. 
Bir  va  ikki  tizzaga  tayanish  holatiga  sakrab  chiqish  to‗g‗ridan 
yugurib kelib, ikki oyoq bilan depsinib bajariladi. 
Sakrab cho‗qqayib tayanish (104-rasm) ham xodaga to‗g‗ridan 
yugurib kelib bajariladi. О‗rgatish: 
a) 
qiyalab  yugurib  kelib,  ikki  oyoq  bilan  depsinib,  dastasiz 
yog‗och otga son 
bilan o‗tirish va bir tizzaga tayanish holatiga sakrab chiqish; 
b) 
shuning o‗zini xodada bajarish; 
d) 
dastasiz yog‗och otda cho‗qqayib o‗tirish holatiga sakrab chiqish; 
e) 
shuning o‗zini xodada bajarish. 
Muhofaza  qilish.  Depsinish  «ko‗prik»chasi  tomonidan  turib,  bir  qo‗l  bilan  talabani 
yelkasidan, ikkinchi qo‗l bilan bukilgan oyoq sonidan ushlab yordam ko‗rsatiladi. 
Sakrab oyoqlarni kerib tninib o‗tirish – Ikki oyoq bilan depsinib, yelka va ko‗krakni oldinga 
yo‗naltirib, kerilish lozim. Keyin o‗ng oyoqni yon tomondan siltab o‗tib, oyoqlarni kerib o‗tirish 
holati qabul qilinadi. O‗rgatish: 
a) 
qo‗llarda xodaga tayanib (uzunasiga) oyoqlar bilan orqaga siltanib, kerishib 
sakrash; 
b) 
shuning o‗zini oyoqlarni kerib bajarish; 
d) 
past qo‗shpoyada tayanish holatidan orqaga siltanganda oyoqlarni kerib 
tebranish; 
e) 
shuning o‗zi, lekin qo‗llar oldinda, oyoqlarni kerib o‗tirish; 
f) 
o‗qituvchining yordami bilan xodaga sakrab chiqib, oyoqlarni kerib o‗tirish. 
Muhofaza qilish.  O‗qituvchi  bir tomondan talaba qo‗lming  yelkasidan va xodadan uzoqda 
joylashgan oyoqning soni (old tomoni)dan ushlab yordamlashishi lozim. 
Asosiy gimnastika mashg‗ulotlarida va endi boshlovchilami o‗igata boshlaganda bir va ikki 
oyoq uchida tik turish, bir va ikki tizzada tik turish va tayanishlar (105-a rasm), yarimshpagat, tik 
va  qiya  holat  larda  ko‗kraklarda  tik  turish,  bir  oyoqda  tik  turib  qo‗lning  turli  holatlari  bilan 
muvozanat saqlash, shuning o‗zini tizzadan (105-b rasm) va oyoq uchidan ushlab bajarish kabi eng 
oddiy mashqlar qo‗llaniladi. 
Xodada  bajariladigan  har  qanday  mashqning  zaruriy  qismi  burilishdir.  Ular  bir  va  ikki 
oyoqda  tik  turib,  oyoqlarni  bukib  va  to‗g‗ri  tutib,  shuningdek,  aralash  va  oddiy  tayanishlarda 
bajariladi.