Termiz davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy tarbiya va sport nazariyasi kafedrasi

Qo‗shpoyani yuqoridagi yog‗ochida osilish holatidan oyoqlarni bukib siltab о‗tib, pastki qo 
‗shpoyaniyogbchida  yotib  osilish.  Bukilib  yozilib  tebranishdan  keyin  oldinga  siltanib  oyoqlarni 
tos-son  va  tizza  bo‗g‗inlaridan  izchil  bukib,  oyoqlar  ko‗krakka  yaqinroq  tortiladi,  oyoq  uchlari 
pastki  qo‗shpoya  yog‗ochi  ustidan  yuqoriga,  keyin  oldinga  o‗tkaziiadi  va  oyoqlarni  to‗g‗rilab, 
sonning  tagi  bilan  pastki  yog‗och  ustiga  qo‗yiiadi.  Bunda  qo‗llar  to‗g‗ri  tutilishi  kerak.  Yotib 
osilishning oxirgi holatidan tana to‗g‗rilangan va biroz kerilgan, bosh ohista orqaga engashtirilgan 
bo‗lishi lozim. 
Qo‗shpoyani  yuqoridagi  yogbchida  osilish  holatidan  oyoqlarni  kerib  siltab  о‗tib,  pastki 
qo‗shpoyani  yog‗ochiga  yotib  osilish.  Bukilib-yozilib  tebranganda  orqaga  siltanib  yelkalarni 
oldinga  faol  yo‗naltiriladi  va tos-son bo‗g‗inidan  rostlanadi,  so‗ngra oyoqlarni siltab, pastga va 
imkoni boricha orqaga yo‗naltiriladi. Oldinga siltanib, tos-son bo‗g‗inidan va beldan tez bukilib, 
oyoqlarni kengroq yozilgan holda pastki yog‗och ustidan siltab o‗tiladi, oyoqlar birlashtiriladi va 
butun gavda bilan kerilib, qo‗shpoyani pastki yog‗ochiga yotib osilish holatiga o‗tiladi. 
О‗rgatish: 
a) 
gimnastika devori oldida tik turib osilish holatidan cho‗qqayib osilish, 
gimnastika devorida oyoqlarni kerib tik turgancha bukilib osilish; 
b) 
qo‗shpoyani yuqoridagi yog‗ochiga osilish holatidan cho‗qqayib osilish va 
pastki qo‗shpoyani yog‗ochida oyoqlarni kerib tik turgancha bukilib osilish; 

---

116 
 
d) 
yuqoridagi yog‗ochga osilish holatidan oyoqlarni bukib siltab o‗tib, 
qo‗shpoyani pastki yog‗ochida yotib osilish; 
e) 
qo‗shpoyani yuqoridagi yog‗ochiga osilish holatidan oyoqlami kerib siltab 
o‗tib, pastki yog‗ochda yotib osilish. 
Muhofaza qilish va yordam ko‗rsatish. O‗qituvchi talabani o‗ng tomonida - orqada turadi. 
Orqaga tebranganda chap qo‗li bilan talabani o‗ng qo‗lining yelkaga yaqinroq joyidan ushlaydi, 
o‗ng qo‗li bilan esa sonlarining old tomonidan itarib yordamlashadi. Siltab o‗tishda o‗qituvchi ikki 
qo‗li bilan sonlardan ushlab ko‗maklashadi. 
Qo‗shpoyani  pastki  yog‗ochiga  chalqancha  yotib  osilish  holatidan  oyoqlarni  burilib, 
birsonda  о‗tirib  qolish.  Qo‗shpoyani  pastki  yog‗ochga  chalqancha  yotib  osilish  holatidan  o‗ng 
qo‗lni chap qo‗l ustidan oshirib teskari ushlash lozim. O‗ng tomonga burila borib va o‗ng qo‗l bilan 
aylanma  harakat  qilib  qo‗shpoyani  yog‗ochiga  bosiiadi,  oyoqlarni  kerib,  o‗ng  songa  o‗tiriladi. 
Chap  qo‗lni  yon  tomonga  tushirib  borib,  chap  oyoq  orqaga  uzoqroq  uzatiladi,  o‗ng  oyoq  esa, 
tizzadan bukiladi. 
0‗tirishni tugatayotib, kerilishga o‗tish kerak. 
O‗ng  songa  o‗tirish  holatidan  kerilib  sakrab  tushish.  O‗ng  qo‗1  bilan  qo‗shpoyani  pastki 
yog‗ochidan o‗ng tizza oldidan almashtirib ushlanadi. Gavda og‗irligini o‗ng qo‗lga o‗tkaza borib, 
son  bilan  qo‗shpoyani  pastki  yog‗ochidan  itarib  yuboriladi,  ayni  vaqtda  chap  qo‗lni  yuqoriga- 
tashqariga siltash kerak. To‗g‗ri tutilgan o‗ng qo‗lga tayanib oyoqlar birlashtirilib kerilishi lozim. 
Bunday  sakrab  tushishni  o‗ng  tomondan  orqaga  burilib  va  shuningdek,  chap  tomondan  orqaga 
burilib bajarish mumkin. Birinchi mashqda chap qo‗1 bilan pastki yog‗ochdan o‗ng tizza oldidan 
teskari ushlash kerak. Gavda og‗irligini shu qo‗lga o‗tkazib, son bilan itarib  yuboriladi va o‗ng 
qo‗lni tushirib, o‗ng tomondan orqaga burilib, so‗ngra oyoqlarni biriashtirib kerilish lozim bo‗ladi. 
Ikkinchi  mashqda  chap  qo‗1  bilan  qo‗shpoyani  pastki  yog‗ochidan  chap  son  oldidan  pastdan 
ushlash kerak. Tana og‗irligini chap qo‗lga o‗tkaza borib, son bilan itarib yuborgan holda chap 
tomondan orqaga burilish va ohista yerga tushish lozim.