Termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Mashg’ulotning maqsadi. Turli xil o’simliklarning unayotgan urug’larida ildizning o’sish qismlarini aniqlash.
Kerakli asbob va reaktivlar. No’xat, loviya, kungaboqar va bodringning ungan urug’lari, tush, ingichka ip, millimetrli lineyka, termostat, ho’l kamera uchun banka tiqini, filtr qog’ozi, ignalar.
Ishni bajarish tartibi. Undirilgan no’xat, loviya, g’o’za yoki boshqa biror o’simlikning urug’i
1-1,5 sm uzunlikdagi to’g’ri o’sgan ildizi bilan olinadi. So’ngra ildizga qora tush bilan har 1 mm da ip yoki ingichka pero bilan chiziqlar chiziladi.
Shunday qilib chizilgan ildizlarning 4-5 tasini 20-rasmda ko’rsatilgani singari nam kameraga joylashtiriladi.
Nam kamera yasash uchun stakan yoki banka olinib, uning 1/3 dan qismiga suv solinadi ham devorlariga filtr qog’oz yopishtiriladi. Urug’lar esa igna bilan idish tiqiniga mahkamlanadi va idishga joylashtiriladi. Bu ildizli nam kamera 20-25⁰S haroratli termostatga saqlanadi.

22. 
    rasm. Ildizning o’sishini aniqlaydigan namli idish 1.shisha idish; 2-po’kak qopqoq; 3- ignalar; 4-o’simlik urug’lari
    

Oradan 24 soat o’tgandan so’ng ildizdagi chiziqlar orasi millimetr bilan o’lchanib, ularning qancha
uzayganligi aniqlanadi va jadvalga yoziladi.
Jadvaldagi ma’lumotlardan foydalanib, ildizning qaysi qismida o’sish qanday tezlikda borishi aniqlandi.
23-rasm. Valeriana officinalis L. ildizining o’sish va rivojlanishi

Vazifa:

1. 
   O’simliklarning undirilgan urug’larini tayyorlash.
   
2. 
   Namli kameralarni tayyorlash va tajribani o’tkazish.
   
3. 
   Tajriba natijasilarin aniqlab xulosa yozish.
   
22. 
    Laboratoriya ishi.O’simliklardagi geotropizm harakatlari
    

O’simliklarda bir tomonlama ta’sir etuvchi tashqi sharoit omillariga javoban hosil bo’lgan harakat turlariga tropizm harakatlari deyiladi. Agar o’simlik yoki uning ayrim organlari ta’sir etuvchi omil tomonga qarab harakatlansa, bunday harakat musbat tropizm deyiladi. O’simliklarda geotropizm, fototropizm, gidrotropizm, xemotropizm va boshqa tropizm harakatlari bo’lishi mumkin.