Termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Vazifa:

1. 
   O’simlklarni tuvagi bilan 2-3 sutka oldin suvga to’yg’azib qorong’i joyga qo’yish.
   
2. 
   Spirt va suyultirilgan yod eritmalarini tayyorlash.
   
3. 
   Qora qog’ozdan turli shakllar kesib, o’simlik barglariga kiygizish.
   
4. 
   Tajribani o’tkazish va xulosa.
   

O’SIMLIKLARNING NAFAS OLISHI
Nafas olish tirik organizmlarda (jumladan o’simliklarda ham) organik moddalarning kislorod yordamida oksidlanishi va ulardan hayot faoliyatiga zarur energiyaning ajralib chiqishini ta’minlaydigan jarayonlar yig’indisidir.Bu jarayonni quyidagi umumiy tenglama bilan ifodalash mumkin:
C₆H₁₂O₆ +6CO₂ 6CO₂ + 6H₂O +674 kkal
Tenglamadan ko’rinib turibdiki, nafas olish to’g’ridan-to’g’ri gazlar almashinishi emas, energiya hosil qilishidan iborat. Energiya hosil qilish esa organik moddalarning oksidlanib parchalanishiga bog’liq. Bu jarayon kimyoviy jihatdan juda murakkab: unda ko’pgina organik moddalar (uglevodlar, yog’lar, oqsillar) ishtirok etadi. Ularning nafas olish sikli jarayonlarida ko’pgina oraliq va qo’shimcha mahsulotlar ham hosil bo’ladi. Bu mahsulotlarning bir qismi to’la oksidlanib CO₂ va H₂O ni hosil qiladi, ikkinchi qismidan ko’pgina sintez uchun boshlang’ich modda sifatida foydalaniladi.
O’simliklarning hamma organlari, to’qimalari va hujayralari nafas oladi. Nafas olish tezligini to’qima ajratayotgan CO₂ yoki u o’zlashtirayotgan O₂ miqdorini o’lchab aniqlash mumkin.

19. 
    laboratoriya ishi.Unayotgan urug’larga kislorod yutilishini aniqlash.
    

Nafas olish jadalligini aniq miqdordagi urug’larning ma’lum vaqtda qabul qilgan kislorod miqdoriga qarab aniqlash mumin. Buning uchun maxsus qurilmani (18-rasm) laboratoriyada tayyorlash mumkin. Tekshiriladigan urug’ bilan 0,1 n NaOH ishqor eritmasi Bunzen kolbasiga joylashtiriladi. Ishqor urug’ning nafas olish jarayonida ajralib chiqqan

karbonat angidridini yutib kolba ichidagi havoning kamayishiga sabab bo’ladi. Kamaygan havo o’rniga shisha naydagi eritma yuqoriga ko’tarila boshlaydi. Shisha nay bo’ylab eritmaning yuqoriga qancha tezlik bilan ko’tarilishiga qarab urug’ tomonidan qabul qilingan kislorod miqdorini aniqlash mumkin.