Термиз давлат университети «ахборот технологиялари» кафедраси

Кичик бизнес ва тадбиркорлик деганда, фуқароларнинг фойда ёки шахсий даромад олишга йўналтирилган, ўз номидан, ўз жавобгарлиги остида ёки юридик шахс номидан ва унинг юридик жавобгарлиги остида амалга ошириладиган ташаббусли мустақил фаолияти тушунилади. Кичик бизнес ва тадбиркорлик шахсий манфаат ва жамият фойдасини уйғунлаштириш асосида фойда олиш мақсадида маблағларни тикиш билан боғлиқ фаолият ҳисобланади.
Кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолияти турли белгилар бўйича таснифланиши мумкин:

• 
  фаолият тури,
  
• 
  мулкчилик шакли,
  
• 
  мулкдорлар сони,
  
• 
  ташкилий-ҳуқуқий ва ташкилий-иқтисодий шакллар,
  
• 
  ёлланган меҳнатдан фойдаланиш даражаси ва ҳ.к.
  

Турлар бўйича тадбиркорлик фаолияти қуйидагича таснифланади:

• 
  ишлаб чиқариш,
  
• 
  савдо,
  
• 
  воситачилик,
  
• 
  молиявий,
  
• 
  маслаҳат.
  

Тадбиркорлик фаоллигининг асосий субъекти бўлиб тадбиркор, объекти бўлиб эса – товар, маҳсулот, хизмат, яъни кимнингдир эҳтиёжини қондириши мумкин бўлган ва харид қилиш, фойдаланиш ва истеъмол бозорида таклиф этиладиган нарсалар иштирок этади.
Шундай қилиб, кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолияти ҳам моддий, ҳам маънавий жиҳатларни ўз ичига олувчи интеграл тузилмани ўзида намоён қилади. Бундан ташқари, ушбу касб фаолияти кўп қатламли, мураккаб хусусиятга эга бўлиб, бу ҳол унда иқтисодий, ижтимоий-тарихий ва сиёсий жиҳатларнинг мавжуд бўлишини талаб қилади.
Иқтисодий нуқтаи назардан кичик бизнес ва тадбиркорлик – бойлик орттириш йўлидаги динамик жараёндир. Бу мулк субъектларининг фойда олиш мақсадида товарлар ва хизматлар ишлаб чиқаришнинг ташкилий ва иқтисодий шароитларини шакллантириш бўйича ўз таваккаликка асосланган ташаббускор, новаторлик фаолиятидир.
У маблағлар, меҳнат, ер, материаллар ва ҳакозоларни бирлаштирган ҳолда бутун ишлаб чиқариш салоҳиятини амалга оширади. Бунда ишлаб чиқаришга ўзгаришлар киритилади, илгариги тартиб тубдан ўзгаради, шахсий ва миллий бойлик ортади.
Жаҳон тажрибаси шуни кўрсатмоқдаки, кичик бизнес ва тадбиркорлик соҳасини ривожланганлик даражаси ва сифати, пировардида, фан-техника тараққиётининг жорий этилиши ва мамлакат фаровонлигининг ошиши суръатларини белгилаб беради.
Буюк хорижий экспертлар ва олимларнинг баҳолашларича, иқтисодий ўсиш омиллари уларнинг ишлаб чиқариш самарадорлигига таъсир этиши мумкинлиги тўғрисида айтиб ўтишган. Бунда:

1. 
   Кичик бизнес ва тадбиркорлик соҳасини.
   
2. 
   Аҳолининг умумий яшаш ва иш билан таъминганлик даражаси.
   
3. 
   Сармоя тури ва миқдори, муддати.
   
4. 
   Аҳолининг демографик тавсифи.
   
5. 
   Аҳолига тижорат хизмат кўрсатиш даражаси.
   
6. 
   Ресурслар билан таъминланганлик ҳолати.