Termiz davlat pedagogika instituti

Jismoniy rivojlanganlik darajasi

• 
  mustaqil holda jismoniy mashqlar bajara olish;
  
• 
  buyruqqa (start) asoslanib yugurish;
  
• 
  xoda ustida o‘tirib oldinga siljish;
  
• 
  narvon yordamida tepaga chiqish va pastga tushish;
  
• 
  5 sekund davomida arqonga osilib turish;
  
• 
  arg‘imchoq uchish;
  
• 
  cheklangan sath va chiziq bo‘ylab yurish;
  
• 
  qiya qo‘yilgan taxta ustidan yurib o‘tish;
  
• 
  bir oyoqda «qaldirg‘och» bo‘lib turish;
  
• 
  oyoq uchlari bilan buyumlarni qisib ko‘tarish, pastga tushirish va bir joydan boshqa joyga ko‘chirish;
  
• 
  joyda turib 15-20 marta sakrash;
  
• 
  70 sm uzunlikka sakrash;
  
• 
  30 sm balandlikdagi to‘siqdan sakrab o‘tish;
  
• 
  to‘xtamasdan 2-3 minut davomida yugurish;
  
• 
  100 m masofani to‘xtamasdan yugurib o‘tish;
  
• 
  10 m masofani emaklab o‘tish;
  
• 
  safda to‘g‘ri turish va safni buzmasdan yurish;
  
• 
  saflanish va qayta saflana olish;
  
• 
  musiqa ohangiga mos holda harakat qilish;
  
• 
  koptokni irg‘itish va ilib olish;
  
• 
  ilon izi shaklida yurish;
  
• 
  to‘p-to‘p bo‘lib, aylana bo‘ylab yurish;
  
• 
  chiniqtirish mashqlarini bajarish;
  
• 
  xalq o‘yinlari – «Kim chaqqon», «Oq terakmi – ko‘k terak», «Avvalakam», «Chittigul» kabi harakatli o‘yinlarda ishtirok eta olishdan iboratdir.
  

1991 yilda «O‘zbekiston maktabgacha tarbiya konsepsiyasi» qabul qilindi. Maktabgacha tarbiyaning tarkibi va mazmunini qayta konsepsiyasi yangicha fikrlash, o‘zbek xalqining milliy an’analari, qadriyatlari, xalq ijodiyotining o‘ziga xosligi, tilda o‘z aksini topuvchi tafakkur xususiyatlari, xalq pedagogikasining ulkan tajribasi, milliy o‘z-o‘zini anglash masalasi alohida o‘rin egallaydi.
«Maktabgacha tarbiya konsepsiyasida» jismoniy tarbiya, gigiena va salomatlikka alohida e’tibor berilgan.
Mehnat va ijodiy faoliyatga qodir, ijtimoiy vazifalarni to‘laqonli bajaruvchi ham jismonan, ham ma’nan еtuk kishinigina sog‘lom deyish mumkin.
Tarbiyachi maktabgacha yoshdagi bolalar jamoasida bo‘lib, ta’lim va tarbiya dasturini egallaydi, xilma-xil o‘yin, o‘quv va mehnat faoliyatini amalga oshiradi. «Salomatlik» tushunchasining tarkibiy qismi bo‘lgan jismoniy va ruhiy beshikastlik bolaning o‘sish va rivojlanishining normal kechishini nazarda tutadi. Bolalarning gigienik va jismoniy sog‘lomliklari ko‘p jihatdan sog‘liqni saqlash va xalq ta’limi tizimlarining xamkorlikdagi intilishlariga bog‘liq bo‘ladi.

XULOSA

1. Ilmiy - uslubiy adabiyotlarda O‘zbekistonning maktabgacha tarbiya muassasalaridagi 5-7 yoshli bolalarning jismoniy rivojlanishi va tayyorgarligi to‘g‘risida еtarlicha ma’lumotlar yo‘qjismoniy rivojlanish,jismoniy tayyorgarlik baholash me’yori mavjud emas. Maktabgacha tarbiya muassasalarida mashg‘ulotlarni tashkil etish masalalari ishlab chiqilmagan, pedagogik jarayon yo‘nalishlari bo‘yicha ilmiy tasdiqlangan ma’lumotlar еtarli emas. Davlat hujjatlari va maktabgacha tarbiya muassasalarida jismoniy tarbiya bo‘yicha amaliy tajribani o‘rganish natijasida shunday xulosa qilish mumkinki, amaldagi dastur zamon talabiga javob bermaydi. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari eski qolipda o‘tkazilmoqda, jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanishni faollashtirishga xalaqit beruvchi omillar hisobga olinmayapti, maktabgacha tarbiya muassasalarida samarali jismoniy tarbiya tuzilmasi ilmiy asoslab berilmagan.

2. Tajribadan shu narsa aniqlandiki, O‘zbekistondagi maktabgacha tarbiya muassasalaridagi 5-7 yoshli bolalarning jismoniy rivojlanishi va jismoniy tayyorgarligi dastur talablariga muvofiq emas. Tezlik sifatlari koordinatsion qobiliyatlarga, tezkor - kuch sifatlari (joyidan turib uzunlikka sakrash) shakilantirish kerakligi aniqlandi va ishlab chiqildi.
3. Jismoniy rivojlanish va jismoniy tayyorgarlik ko‘rsatkichlari o‘rtasida korrelyatsion bog‘lashishligi (o‘rta va yuqori) borligi aniqlandi. Shu bilan birga 5 yoshdagi o‘g‘il bolalar va 7 yoshdagi qiz bolalarda harakat tezligi hamda chaqqonlik, tezkor-kuch sifatlari ko‘rsatkichlari o‘rtasida nisbatan past darajada. O‘zaro boshqarish kuzatilganligi belgilab berildi, 7 yoshdagi qizlarda esa chap qo‘l bilan harakat qilish ancha va boshqa jismoniy (tezkor -kuch) sifatlar o‘rtasida past darajada o‘zaro bo‘shliq borligi aniqlandi.
Yildan yilga tezkorlik, chaqqonlik, egiluvchanlik kabi jismoniy sifatlar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik oshib bormoqda. Aynan shu narsa tajriba dasturidagi mashqlarni tanlash uchun asos bo‘lib xizmat qildi.
4. 5-7 yoshdagi o‘g‘il va qizbolalarning jismoniy rivojlanishi hamda jismoniy tayyorgarligini baholash mezonlari ishlab chiqildi.
5. Maktabgacha tarbiya muassasalaridagi bolalarni jismoniy tarbiyalash bo‘yicha ishlab chiqilgan ilmiy asoslangan dastur shug‘ullanuvchilarda jismoniy tarbiya to‘g‘risidagi bilimlarni shakllantirishga, tezkorlik, egiluvchanlik, chaqqonlik va boshqalar kabi harakat sifatlarini rivojlantirishga yordam berdi.