Терминология термин ва логия

4. Тезариус ҳақида маълумот.
Тезариус (юн. thesauros — хазина, бойлик)
1) муайян тилдаги барча сўзларни қамраб оладиган, уларнинг матнда қўлланиш ҳолатларини тўла тўкис акс эттирадиган луғат. Жонли тилнинг луғат таркиби доимо ўзгариб туриши сабабли Тезаурус фақат ўлик тиллар материаллари асосида ёки олдиндан белгилаб олинган ёзма ёдгорликлар учун тузилиши мумкин. Муайян ёзув ёдгорликларидан лексикани ёппасига териб олишга асосланган луғатлар (мас., юнон, лотин тилларига тузилган луғатлар) шундай луғатлардан ҳисобланади. Туркийшуносликда А. К. Боровков, Э. И. Фозилов, А. Нажибларнинг 13—14-асрлар туркий ёзма ёдгорликлари асосида тузилган луғатлари ҳам глоссарий, ҳам Тезаурус белгиларига эга. Сўз танлаш принципига кўра ёзувчилар ёки улар ижодига мансуб айрим асар тили бўйича тузилган луғатлар ҳам Тезаурус ҳисобланади;
2) бирон-бир илм фан соҳасига оид луғавий бирлик (сўз) лар мавзу тартибида жойлаштирилган ва ана шу бирликлар ўртасидаги семантик (тур, жинс, синонимик ва б.) муносабатлар акс эттирилган идеографик луғат. Бунда сўзлар алифбо тартибида эмас, балки бир мавзу, бир тушунчага алоқадор сўзларнинг барчаси бир жойда берилади: керакли сўзлар тушунчага қараб қидирилади. Назарий жиҳатдан Тезаурус лексика семантик тизимининг эҳтимолий моделларидан биридир. Амалда ундан ёзувчи индивидуал луғатини бойитиш воситаси сифатида фойдаланилади.