Temperaturani o‘lchash O‘lchash usullari

---

Temperaturani o‘lchash 
O‘lchash usullari
. Sinovlar paytida ikkita har xil termo-o„zgartgichlardan 
foydalaniladi: ruxsat etilgan temperaturada chiziqli va keskin nochiziqli “kirish-
chiqish” xarakteristikalilardir. Uzluksiz temperaturani o„zgartirish yoki tashqi 
muhitning temperaturasidan yuqoriroq qilish uchun birinchisi foydalaniladi, 
ikkinchisi esa mashinalarning ayrim qismlarida temperaturani ruxsat etilgandan 
oshganligini qayd etish uchun ishlatilinadi. 
elektr mashina yoki transformatorlarning issiqlik issiqlik holatini 
ko„rsatuvchi natijalarni to„g„ri olish uchun, oldindan issiqlik maydonini 
tarqalishini bilish kerak. Shunda temperatura datchiklari to„g„ri o„rnatiladi.
Temperatura o„lchashda quyidagi texnik talablar qo„yiladi: 
Talab etilgan nuqtada har xil temperaturali ish rejimlarida o„lchash 
imkoniyati bo„lishi; 
O„lchov paytida temperatura maydoniga minimal xatolikka yo`l qo`yish 
lozimligi; 
Masofaviy o„lchash imkoni bo`lishi kerak (asosan to„g„ridan-to„g„ri 
baholash usulida) 
O`lchov natijalariga tebranish, elektromagnit maydon va tashqi atrof-muhit 
ta‟siri bo`lmasligi; 
O„lchov aniqligi yuqori darajada bo`lishi; 
O`lchashda oddiy va standart o„lchov asboblarini qo„llay olish imkoniyati. 
Keltirilgan talablarga binoan temperaturani har xil o„lchov usullari va 
uslublarini ko„rib chiqamiz. 
Mashinalarning ayrim qismlari va so„vitish muhitining temperaturasini 
GOST 25000-81 “Aylanuvchi elektr mashinalar. Qizish sinovlari usullari”ga 
muvofiq termometr, qarshilik, o„rnatilgan temperatura datchiklari va qotiriladigan 
temperatura datchiklari yordamida aniqlash mumkin. 
Termometr usuli. 
Bu usulda temperatura datchikining temperatura 
o„zgartgichi 
yig„ilgan 
elektrmashinaning 
yuzasiga 
joylashtiriladi. 
Termoo„zgartkich datchigi sifatida kengayish termometri, termopara, qarshilik 

---

termometri yoki termorezistorlar qo„llanilishi mumkin. Datchikning joylashtirilgan 
yuzadagi temperaturasi o„lchov natijasini bildiradi. Kengayish termometrlari 
ko„pgina hollarda faqatgina sovutish suyuqliklari va gazlarni temperaturasini 
o„lchash uchun qo`llaniladi. Elektr mashinaning o„zgaruvchan magnit maydonga 
ega bo„lgan qismlarini simob termometri bilan o„lchash mumkin emas. Buning 
sababi shundaki, o„zgaruvchan magnit maydon simob ustunida uyurma toklarni 
keltirib chiqaradi va u qiziydi hamda noto„g„ri natija ko„rsatadi.