Tema: Átirap ortalıq siyasatı hám turaqlı rawajlanıw Joba: Kirisiw

Kolumbiya daǵı ekologiyalıq siyasat
1974 jıl 18-dekabr degi 2811-sanlı Párman Kolumbiyada shıǵarılǵanlıǵı sebepli, mámlekette átirap -ortalıqtı qorǵaw siyasatı islep chiqila baslandı. Bul huqıqıy hújjet arqalı Tábiy resurslarınıń milliy kodeksi jaratıldı.
1989 jılda 37-sanlı nızamnıń daǵaza etiliwi menen Orman milliy xızmeti dúzildi hám ormanlardı rawajlandırıw milliy rejesiniń tiykarları jaratıldı. Keyingi jıllarda tastıyıqlanǵan izbe-iz jobalar bul zárúrli tarawdı mámleketti turaqlı rawajlanıwına qosıwdıń strategiyalıq tiykarların jarattı.
Keyinirek, 1993 jıl 99 -sanlı Nızam dep atalıwshi Kolumbiyanıń ulıwma átirap -ortalıq tuwrısındaǵı nızamında keltirilgen qaǵıydalar bul máselede institutsional ózgerisler kirgiziwge múmkinshilik berdi. Bul nızam Átirap -ortalıqqa tiyisli informaciya sistemasın jaratıw boyınsha kórsetpelerdi jarattı.
Bunnan tısqarı, ol 16 avtonom korporatsiya hám besew institut menen birgelikte Átirap ortalıqtı qorǵaw ministrligin jarattı. Keyinirek, 1994 jıl 1600-sanlı Párman bul ekologiyalıq informaciya sistemasın qáliplestiriw, muwapıqlastırıw hám baǵdarın tártipke salıwǵa múmkinshilik berdi.
1997 jılda " Aymaqlardı rawajlandırıw tuwrısında" gi nızam yamasa 388-sanlı nızam (2011 jıldaǵı aymaqlardı tártipke salıw tuwrısındaǵı nızamnan ayrıqsha bolıp esaplanıw ) qabıllandı. Bul nızam arqalı aymaqlıq buyırtpa jobası tuzildi, bul arqalı belediyeler óz aymaqların tártipke salıp qoyıwı múmkin.
Usınıń menen birge, múlktiń social hám ekologiyalıq funktsiyası birinshi ret anıqlandi, sonıń menen birge erdan aqılǵa say paydalanıw hám xalıq turmıs sapasın jaqsılaw. Ishki suw-batpaqlı erler ushın milliy siyasat da islep shıǵılǵan bolıp, olardı saqlaw hám olardan aqılǵa say paydalanıwǵa qaratılǵan.
Átirap -ortalıq siyasatınıń tiykarları
Kolumbiyanıń 1993 jıldaǵı ulıwma ekologiyalıq nızamı Kolumbiyanıń ekologiyalıq siyasatınıń tiykarın ulıwmalastıradı. Onıń ulıwma principlerı tómendegilerden ibarat :
- Átirap -ortalıq siyasatı átirap -ortalıq hám rawajlanıw tuwrısındaǵı Rio-de-Janeyro (1992) deklaratsiyasında keltirilgen turaqlı rawajlanıwdıń universal principlerıge tiykarlanadı.
- mámlekettiń biologiyalıq túrli-tumanlıǵın milliy hám ulıwma insanıylıq miyraslar retinde qorǵaw hám turaqlı túrde isletiw.
Ads by optAd360
- Tábiyaat menen uyqas bolǵan saw hám nátiyjeli turmıs huqıqı.
- suw háwizlerin, suw dáreklerin hám er astı qatlamların arnawlı qorǵaw hám suwdan insan ushın paydalanıwǵa ústin turatuǵın áhmiyet beriw.
- Átirap -ortalıq siyasatı ámeldegi ilimiy izertlewler menen tártiplestiriledi, biraq bul nátiyjeli sharalardı kóriw ǵayratların qabıllawǵa tosqınlıq etpeydi.
- Átirap -ortalıqqa jetkizilgen zárerdi aldın alıw, tuwrılaw hám qayta tiklew maqsetinde átirap -ortalıq ǵárejetleri hám átirap -ortalıqqa tásirin úyreniw, sonıń menen birge ekonomikalıq qurallardan paydalanıwdı mámleket arqalı xoshametlew.
- Ulıwma miyraslar retinde qayta tiklenetuǵın tábiy resursların hám landshafttı saqlawǵa kómeklesiw.
- Tábiyǵiy apatlardıń aldın alıw jámáátlik máp bolıp tabıladı. Mámleket átirap -ortalıǵın qorǵaw hám qayta tiklew boyınsha háreketler mámleket, jámiyetlik hám uyushgan puqaralıq jámiyetin óz ishine alǵan wazıypa bolıp tabıladı.
Peru daǵı ekologiyalıq siyasat
Peru daǵı ekologiyalıq máseleler tariyxı áyyemgi, ol kolonizatorlik dáwirinen mineral hám awıl xojalıǵı ekspluataciyası (kauchuk, guano) menen dawam etpekte.
Átirap -ortalıqtı qorǵaw boyınsha birinshi háreketler 1925 jılda ámelge asırıldı. Húkimet taw-kán kompaniyaların hawanı zıyanlı bóleklerden tazalaw ushın rekuperatorlar ornatıwǵa májbúr etdi.
1940 jıllarda sanaattı sanitariya qadaǵalawı menen baylanıslı nızamlı qaǵıydalar da tastıyıqlandi. 1950-1960 jıllar arasında tınıshsız etiwshi iyis hám shawqım hám de sanaat shıǵındı suwini joq etiw boyınsha birinshi háreketler ámelge asırıldı.
Peruda átirap -ortalıq máselesin institutsionalizatsiya etiwge qaratılǵan birinshi urınıslar 1969 jılda ONERN (Tábiy resursların bahalaw milliy mekememesi) nızamı menen jaratılıwınan baslandı. Onıń maqseti mámlekette ámeldegi bolǵan tábiy resursların ekonomikalıq jáne social rawajǵa qosıw ushın olardı bahalaw edi.
Huqıqıy hújjetler
Keyinirek, 1990 jılda Átirap -ortalıq hám tábiy resurslar tuwrısındaǵı kodeksning tastıyıqlanishi menen Perudıń ekologiyalıq siyasatı rawajlana basladı. Tórt jıl ótkennen, átirap -ortalıqtı qorǵaw boyınsha milliy keńestiń dúziliwi bul processni kúsheytiwge járdem berdi.
Ol erdan ekologiyalıq kepilliklerdi beriwge tiyisli izbe-iz siyasatti bayanlaw baslandı. Sol waqıtqa shekem bul kepillikler hár qıylı milliy, mámleket hám qala dárejelerinde tarqalǵan edi.
Biraq, 1994 jılda átirap -ortalıqtı qorǵaw hám saqlaw ele ministr mártebeine iye bolmaǵan. 1970-jıllarda Sanitariya kodeksi menen birgelikte Suw tuwrısındaǵı ulıwma nızam qabıl etilgen, biraq ol haqıyqattan da mámleketke óz qadaǵalawı astına alıw hám átirap -ortalıqtı saqlawǵa jóneltiriwge múmkinshilik beretuǵın anıq ekologiyalıq siyasat jollamasın óz ishine almaydı.
Bul dáwirde, sonıń menen birge, taw kenshilik tuwrısındaǵı ulıwma nızam hám orman xojalıǵı hám jabayı tábiyaat tuwrısındaǵı nızamlar qabıllandı. Tábiy resursların bahalaw boyınsha milliy mekeme dúzildi hám jumıs ortalıǵında ximiyalıq qurallar bar ekenligi tuwrısında ǵayratlar bildirildi.
1979 jılda konstituciyalıq tekstte ekologiyalıq mashqala payda bóle basladı. Perulıqlardıń saw ortalıqta jasaw huqıqı tán alındı. Keyinirek bul princip 1993 jıl Konstitusiyasında tastıyıqlanǵan.
CONAMni jaratıw
1990 jılda Átirap -ortalıq kodeksiniń tastıyıqlanishi menen átirap -ortalıqtı qorǵaw máselesi, onı mámlekettiń islep shıǵarıw iskerliginde emlewge salıstırǵanda anıq jónelis islep shıǵıldı. Normativ organdı kompleks túrde dúzilisi baslandı hám átirap -ortalıqtı basqarıw boyınsha ulıwma principler engizildi.
Bul principler profilaktika, pataslantıratuǵın faktorlar ushın sankciyalar, átirap -ortalıqqa tásirdi bahalaw, siyasat kórsetpeleri hám átirap -ortalıqtı tártipke salıwdı óz ishine aladı.
1994 jılda milliy ekologiyalıq siyasatti basqarıw organı retinde Milliy Átirap -ortalıq Keńesi (CONAM) dúzildi.
Bul organ túrli regionlıq hám jergilikli keńesler ortasında átirap -ortalıqtı qorǵaw boyınsha háreketlerdi muwapıqlastırıwǵa juwapker bolıp tabıladı. Sonıń menen birge, ol turaqlı rawajlanıwǵa kómeklesiw ushın puqaralıq jámiyeti shólkemleri menen siyasat, normalar, múddetler hám maqsetlerdi kelisip alıw ushın juwapker bolıp tabıladı.
1997 jılda Tábiy resurslardan turaqlı paydalanıw tuwrısında " Organikalıq nızam" dıń daǵaza etiliwi tábiy resurslardan paydalanıwdıń ulıwma huqıqıy tiykarların belgilep berdi. Bir neshe jıl aldın, aymaqlardıń milliy sistemasın finanslıq támiynlew ushın isenimli fond ámelge asırıldı.