Tema: Serverler

Transport tekshesiniń tiykarǵı protokolları
TCP (Transmission Control Protocol) jalǵanıwdı basqarıw protokolı-ámeliy processler ortasında xabarlardı isenimli uzatıwdı támiyinlep beredi. Isenimli jetkiziwdi ámelge asırıw ushın logikalıq baylanısıw, uzatılıp atırǵan maǵlıwmatlardıń tolıqlıǵın baqlaw, maǵlıwmatlardı jetkiziwdi baqlaw hám uzatılıp atırǵan informaciya aǵısların basqarıwdan paydalanadı;
UDP (User Datagram Protocol) paydalanıwshı diagrammaları protocolı-maǵlıwmatlardı deytagrammalı usılda uzatıwdı támiyinleydi, tarmaq tekshesi hám ámeliy processler ortasında baylanıs wazıypasın atqaradı.
Ámeliy tekshe OSI modeli teksheleriniń joqarı bólegine sáykes keledi. Bul basqıshta ámeliy tekshede keń paydalanıwshı servisler ámelge asırılǵan: aralıqtaǵı sistemalar ortasında fayllardı uzatıw protokolı (FTP), aralıqtaǵı terminaldı emulyaciyalaw protokolı (Telnet), elektron pochta protokolı, atlarǵa ruxsat etiw protokolı (DNS), gipertekstti uzatıw protokolı (HTTP), IMAP, POP3, SNMP, SMTP, SSH, LDAP. Ámeliy programmalar tekshesindegi protokollar paydalanıwshınıń kompyuterlerinde jaylasadı.
Tarmaq júzesi protokolları
Tarmaq júzesinde 2 qıylı protokol isleydi: tarmaq protokolları-tarmaq arqalı paketlerdi háreketin jolǵa qoyadı.
Marshrutlaw protokolları-marshrutizator tarmaqlarara baylanısıwlar tapologiyasi tuwrısında informaciya toplaydı.
Tarmaq protokolı wazıypalarına tómendegiler kiredi: quramalı tarmaqlardıń apparatları ortasındaǵı paketler uzatılıwı; qandayda bir paketlerdi uzatıw ushın eń alternativ marshruttı anıqlaw; kanal tekshesi protokolların maslastırıw (quramalı tarmaq tiykarında).
Tarmaq protokollarına IPv4 hám IPv6 protokolları kiredi.
Marshrutlaw protokolları
TCP/IP protokolları stektiń jónelis informaciyaları menen almasıwdıń hámme protokolları adaptiv protokollar klasına kiredi. Olar óz gezeginde eki gruppaǵa bólingen, olardıń hár biri tómendegi algoritmler túri menen baylanısqan:
Aralıq-vektor algoritimi (Distance vector Algorithms, DvA);
Baylanıs jaǵdayı algoritimi (Link State Algorithms, LSA).
Aralıq-vektor algoritiminde eń kóp qollanılatuǵın protocol bul - RIP.
Baylanıs jaǵdayı algoritimi protokolı bul-OSPF.
IPv4 protokolı
IP-protokolınıń tiykarǵı wazıypası - tarmaq quramındaǵı uzellar arasında paketlerdi deytagrammalı usılda uzatıw.IP-protokolı tarmaq uzellari arasında paketlerdi baylanıs ornatılmasdan jetkiziwdi baqlawdı, maǵlıwmattıń tolıqlıǵın baqlawdı hám paketler aǵımın basqarıwdı támiyinlep beredi (protokol paketti isenimli jetkiziwdi kepilliklemeydi).
IP-protokolınıń maǵlıwmat birligi IP-paket esaplanadı. IP-paket bas bet hám maǵlıwmat maydanlarınan shólkemlesken. Bas bet 20 dan 60 baytqa shekem kólemge iye boladı hám IP-protokolınıń xizmetker informaciyaların saqlaydı. Maǵlıwmatlar maydanı uzatılıp atırǵan maǵlıwmattı ózinde saqlaydı.
Bas bet tómendegi maydanlardan ibarat:
Versiya nomeri (4 biy)
Bas bet ólshemi (4 bit)
Xizmet túri (8 bit)
Ulıwma ólshemi (16 bit)
Paket identifikatori (16 bit)
Bayraqlar (3 bit)
Bóleklerdi kóshiriw (13 bit)
Turmıs waqıtı (8 bit)
Joqarı tekshe protokolı (8 bit)
Qadaǵalaw jıyındısı (16 bit)
Derektiń IP-adresi (32 bit)
Qabıl etiwshiniń IP-adresi (32 bit)
Parametrler hám teńlewlew (bir neshe nólli baytlar)
IP-protokolı basınıń dúzilisi versiya (4 bayt) - IP-protokolınıń versiyasınıń identifikatorı esaplanadı. IP-protokolınıń 4-versiyası (IPv4) házirgi waqıtta eń keń tarqalǵan.
Bas bet ólshemi (4 bayt) - ma`niside 4 bit jay aladı hám 32-bitli sózde ólshenedi. Ádetde bas bet 20 bayt (besew 32-bitli sóz) ólshemge iye boladı, lekin parametrler maydanına xizmetker zárúrli informaciyalardı qosıw esabına asıwı múmkin. Bas bettiń eń úlken mánisi 60 bayttı quraydı.
Servis túri (8 bit) maydanı pakettiń prioritetin hám marshruttı tańlaw kriteryaların kórsetiw ushın mólsherlengen.
RFC 791 menen uyqas túrde, “Xizmet túrin” maydanınıń dáslepki 3 biti pakettiń prioritetin (asıǵıslıq) kórsetedi. Bul bitler 0 (tómen prioritet) den 7 (joqarı prioritet) ge shekem baha qabıl etedi. Paket prioritetin esapqa alıwshı marshrutizatorlar, birinshi náwbette joqarı prioritetli paketlerdi qayta isleydi. Keyingi 3 bit marshruttı tańlaw kriteriyaların belgilew ushın isletiledi.
6, 7 hám 8 bahalı bitllerdi túsindirme beriw ushın variantlar
Paket keshigiwin minimallastırıw;
Ótkeriw qábiletin maksimallastırıw;
Jetkiziw isenimliligin maksimallastırıw.
Pakettiń ólshemi (2 bayt) - pakettiń ulıwma ólshemin belgilew ushın isletiledi. Pakettiń ólshemi bul maydan keńligi menen shegaralanǵan hám 65535 ten asıp ketpeydi.Kópshilik tarmaqlarda 1500 bayt ólshemli paketler isletiledi (Ethernet II kadrınıń maǵlıwmat maydanınıń maksimal ólshemi).
Paket identifikatori (2 bayt) - kiretuǵın paketti bólimlerge (bóleklerge) ajıratıw jolı menen paketlerdi aqıl etiw ushın paydalanıladı. Bir pakettiń barlıq bólimleri (bólekleri) bul maydanda birdey bahaǵa iyelewi kerek.
Bayraqlar - bul maydan paket bólekleriniń belgilerin kórsetiw ushın isletiledi.Maydannıń uzınlıǵı 3 bit.
Bóleklerdi kóshiriw maydanı (13 bit) - bólimlerge ajratılmaǵan baslanǵısh pakettiń maǵlıwmat maydanı baslanıwına salıstırǵanda bul bóleklerdiń maǵlıwmat maydanın qózǵaw baytta beriledi.Jıynaw/bóleklewde paket bóleklerinen paydalanıladı.Kóshiriw qatań tárizde 8 baytqa márteli bolıwı kerek.
Turmıs waqıtı (8 bit) - bul maydan pakettiń tarmaqqa ótiwi ushın ketetuǵın belgilengen waqtın beriw ushın paydalanıladı. Pakettiń turmıslıq waqıtı sekundta ólshenedi hám derek tárepinen beriledi.
Protokol (8 bit) - bul pakettiń maǵlıwmat maydanında jaylasqan informaciya qaysı joqarı tekshe degi protokolǵa tiyisli ekenligin kórsetiwshi identifikatordan dúziledi.Identifikator ma`nisi hár qıylı protokollar ushın standartqa uyqas halda beriledi.Mısalı, 6 nomeri pakette TCP xabarı, 17-UDP xabarı, 1-ICMP xabarı bar ekenin ańlatadı.
Bas bettiń qadaǵalaw jıyındısı (16 bit) - paket basınıń qadaǵalaw jıyındısı ma`nisi.Bul maydan uzatıw processinde paket basınıń tolıqlıǵın tekseriw ushın isletiledi.Qadaǵalaw jıyındısın paket deregi esaplaydı hám paket ótetuǵın hár bir marshrutizator tárepinen tekseriledi hám qayta esaplanadı.Qadaǵalaw jıyındısın qayta esaplaw paket bası maydanıń ózgeriwi menen baylanıslı, mısalı, hár bir marshrutizator “Turmıs waqıtı” maydanın ózgertiredi. Qadaǵalaw jıyındısın esaplawda “Qadaǵalaw jıyındısi” maydanınıń mánisi 0 ge teń dep qabıl etiledi.
Derek IP-adresi (32 bit) - paket jiberilgen adresi.
Parameter - bul maydan paketti uzatıwdıń qosımsha parametrlerin yamasa pakettiń ótiw marshrutı haqqındaǵı jazıwlardı kórsetiw ushın mólsherlengen. Maydan zárúr esaplanbaydı hám ádetde tek tarmaqtı sazlawda isletiledi.
Teńdeylew maydan paket basın 32 bitli shegarada teńdeylew ushın isletiledi.
IPv4 te mánzillew
TCP/IP protokollar stekinde 3 túrdegi mánziller isletiledi:
Jergilikli (apparatlıq) - tarmaq astılarında paketlerdi jetkiziw ushın “jergilikli” texnologiyalar tárepinen jumıslar isletiletuǵın mánziller.Mısal ushın, Ethernet, FDDI, WiMAX hám basqa tarmaqlardaǵı MAC-mánziller.
IP-mánziller - Internette tarmaq interfeyslerin identifikaciyalaytuǵın tarmaq basqıshı mánzilleri.Bul mánzillew sisteması universal hám bir bahalı usıl menen tiykarǵı tarmaqtıń qálegen interfeysin identifikaciyalaw imkaniyatın beriwi kerek.Bunıń tańlanarlı sheshimi tarmaqtaǵı barlıq strukturalıq tarmaqlardı kem ushıraytuǵın nomerlew bolıp, endigiden hár bir sonday tarmaqlar daǵı barlıq kómekshi feyiller nomerlenedi.