Tema; Juwirip kelip biyiklikke sekiriw texnikasi reje

II Bap. Biyiklikke sekiriw texnikasi
2.1.Biyiklikke sekiriwdi u’yretiw
«Perekidnoy» usılda sakraganda jerge túsiw vaktida kulga úlken kúsh keliwi hám jambas menen kattik túsiw múmkinshuning ushın atlawshına áwele jerge yumshok túsiwdi urgatish, jelke qamarı v akul muskulların bekkemlew hám jerge túsetuǵın jaydı jaqsılap tayarlaw kerek.
Urgatishni 1-4 juwırıw kadam taslawdan baslaǵan ma'kul. Sonda shugullanuvchining depsinishi hám keyinirek planka ústinen utishni bilip alıwı ańsatrok boladı. Depsinish hám planka ústinen utishni uzlashtirgandan keyin talay uzokrokdan yugurib kelip az-azdan tezlikti hám plankani kutarib sekrewge utiladi.
Xar bir háreketti kup ret tákirarlaw kerek. Aldın taklid mashklari atqarıladı, keyin bolsa háreketler planka ústinen sekrep úyreniledi. Anıq mashkka yakin keletuǵın mashklardan tashkari kúsh hám mayısqaqlıqtı rawajlantiradigan hám arnawlı mashklarni keń kullash kerek.
Sekrew - jeńil atletikaning bir túri esaplanadı. Sekrewdiń vertikal hám gorizontal túrleri bar. vertikal sekrewge biyiklikke sekrew hám shest menen sekrew kirsa, gorizontal sekrew bolsa uzınlıqqa sekrew hám úsh márteli sekrew túrlerin óz ishine aladı. Sekrewdiń bul túrleri Olimpiada oyınlarına kiredi.
Uzınlıqqa sekrew - sportshılardan sekrew hám sprint sapalardı talap etedi. Bul sport túri áyyemgi Olimpiada oyınları qatarına kirgen. Házirgi Olimpiada oyınları qatarına da kiritilgen (er adamlar ushın 1896 -jıldan, hayallar ushın 1948-jıldan ). Ko'pkurash quramına kiredi.
Oyın qaǵıydaları. Atletning wazıypası - uzaǵıraq aralıqqa sekrew bolıp tabıladı. Birinshi bolıp atletlar yugurib kelediler, keyininen bir ayoqlari menen arnawlı doskadan itarilib, sakraydilar. Itarilish doskasınan qonıw tereńliginiń múyeshige shekem bolǵan aralıq keminde 10 metr bolıwı kerek. Sekrew tórtew fazadan ibarat esaplanadi: juwırıw, itarilish, ushıw hám qonıw.
Biyiklikke sekrew qishki hám jazǵı oyınlarda ótkeriledi. Er adamlar ushın 1896 -jıldan, hayallar ushın 1928-jıldan Olimpiada oyınları qatarına kiritilgen. Besew fazadan ibarat : juwırıw, itarilishga tayarlıq, itarilish, plankadan ótiw hám qonıw.
Oyın qaǵıydaları. Biyiklikke sekrew jarısları sekrew hám qonıw ushın maslasqan sektorlarda ótkeriledi. Sportshına baslanǵısh etapda hám finalda hár bir biyiklikte ush háreket beriledi. Eger sportshı qandayda bir bir biyiklikte sekrewden bas tartsa, onıń ush háreketi alınıp taslanadı. Egerde ol málim bir biyiklikke sekrewde 1 yamasa 2 márte qáte qilsa, taǵı sekrewden bas tartıp qalǵan háreketlerin keying sekrewge alıp qoyıwı múmkin. Sportshı ózi qalelegen biyiklikten sekrewi múmkin, biraq ol arbitrlerge aldınan xabar berip qoyǵan bolıwı kerek.
Shest menen sekrew - Olimpiada oyınları qatarına kiredi ( er adamlar ushın 1896 -jıldan, hayallar ushın 2000-jıldan ).
Oyın qaǵıydaları. Shest menen sekrew jarısları sekrew hám qonıw ushın maslasqan sektorlarda ótkeriledi. Sportshına baslanǵısh etapda hám finalda hár bir biyiklikte ush háreket beriledi. Biyikliktiń asıwı arbitrler tárepinen belgilenedi hám ol keminde 5 smni shólkemlestiriwi kerek.
Úshewli sekrew - Jeńil atletikaning programmalarınan biri bolıp tabıladı. Ol Olimpiada oyınlarında 1896 -jıldan beri ótkeriledi. Sportshı arnawlı sektordan yugurib kelip, brusokga jetip kelipn keyin odan itarilib sakraydi. Sekrew 3 basqıshdan ibarat bolıp, birinshi basqıshda - sekrewdi ámelge asırıp atırǵanda brusokka qaysı ayaǵı menen birinshi sakragan bolsa, tap sol ayaǵı menen brusokdan qumga sekrewdi ámelge asırıwı kerek. 2-boshqich qádem dep ataladı, bunda jerge basqa oyog' menen teyish kerek. Ohirgi basqısh bolsa qumga ırǵıw bolıp tabıladı. Ushıw. Depsinishdan keyin denediń ol. o. m. málim traektoriya boylap háreket etedi. Bul shıǵıw múyeshine baslanǵısh tezlikke hám hawanıń qarsılıgına baylanıslı. Shıǵıw múyeshi juwmaqlawshı tezlik baǵdarı menen gorizontal ortasında payda boladı. Yugurib keliwdiń tiykarǵı elementleri háreketler forması, tezlik, uzınlıq, yunalish, ritm hám sekrewge tayarlanıw bulib, olar biyiklikke sekrew usıllarınıń xammasida bar. Yugurib keliw tezligi sekrewge yakinlasha barǵan sayın orta baradı. Eń usta atlawshınıń sekrew waqtı daǵı tezligi 6, 5-7 m/s jetedi (v. Brumelning 220 sm den artık biyiklikke sakragandagi tezligi 8 m/s ga yakin). Yugurib keliwdiń aqırǵı 2-4 kadamlarida sportshı sekrewge tayarlanadı, ol aqırǵı juwırıw kadamlarini tez atqaradı, lekin aqırǵınan bir aldınǵı kadamdan baslap tayansh fazasında oyokni koproq buka baslaydı, usınıń sebepinen tayansh fazaları ushıw fazasınan koproq boladı. Atlawshı denesiniń ulıwma ogirlik orayı oxista pasaya baradı. Buǵan aqırǵı kadamlarni uzaytırıw hám olardı oyok tagini tula jerge kuyip orınlaw xamda gewdeni aldınǵa engashtirish járdem beredi. Atlawshı denesiniń ulıwma ogirlik orayı yugurib keliwiniń aqırıǵınan bir aldınǵı kadamida eń kup pasayadi.