Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Miy qabıǵınıń dúzilisi (cortex)

Miy qabıǵı, júdá quramalı ómirlik xızmetti atqaradı. Ol ishki ortalıq (organizm) hám sırtqı ortalıqtan nerv jolları hám sezgi apparatları arqalı kiyatırǵan tásirlerdi qabıl etedi, olardı analiz etedi hám bir - birine baylanıstıradı (sintez). Usıǵan baylanıslı, onıń dúziliside oǵada quramalı.
Miy yarımsharların sırttan qaplaǵan (oraǵan) qabıq sırtqı tárepten ishkerige, aq zatqa qaray sanalǵanda altı qabattan ibarat bolıp, bul qabatlar derlik bir qıylı dúzilgen. Hár bir qabat tek óz quramına kiriwshi nerv kletkalarınıń forması menen bir - birinen parq qıladı. Bul qabatlar tómendegilerden turadı:
1. Molekulyar (júdá mayda) talalardan ibarat qabat. Bul qabat nerv kletkaları dendritleriniń eń aqırǵı mayda, bir - biri menen tıǵız tor taqılette toqılıp ketken tarmaqshalardan ibarat. 2. Sırtqı dánesheli qabat. Kóp muǵdarda domalaq, úshmúyeshlik formadaǵı kletkalardıń bólek- bólek dáneshelerdey bolıp jaylasıwına qarap atalǵan. 3. Piramida qabatı. Bul qabatta kishi hám ortasha úlkenliktegi jaqsı jetilgen piramida nerv kletkaları boladı. 4. Ishki dáneli qabat, ekinshi qabat taqılette tarqaq halda jaylasqan mayda kletkalardan (dáneshelerden) quralgan. 5. Túyinsheli (ganglioz) qabat. Bul qabatta kishigirek kólemdegi nerv kletkalarınan basqa, aldınǵı oraylıq izvilinada úlken kólemdegi piramida kletkaları (Vets kletkaları) bar. 6. Polimorflıq kletkalar qabatı. Bul qabat miydiń aq zatı menen shegaralasıp turadı.
Altı qabattan ibarat bolǵan qabıqtıń qalıńlıǵı miydiń hámme jerinde birdey emes: bazı bir jerlerinde qalıńıraq, bazı bir jerlerinde juqaraq boladı.

Iyis seziw miyi (rhinencephalon)

Adamlarda iyis seziw miyi onday jaqsı rawajlanbaǵan. Iyis seziw miyiniń oraylıq hám periferiyalıq bólimleri ajıratıladı.
Periferiyalıq bólimi iyis seziw bólegi dep atalıp, miy túbinde jaylasqan hám tómendegilerdi óz ishine aladı. Iyis seziw piyazshası, iyis seziw jolı, iyis seziw úshmúyeshligi (iyis seziw jolınıń, úshmúyeshlik formada keńeygen arqadaǵı bólimi), aldınǵı ilme tesik zat.
Oraylıq bólim tómendegilerdi óz ishine aladı: Gúmbez izvilinası hám onıń ilmegi, teńiz atınıń ayaǵı (qaptal qarınshanıń ishinde jaylasqan), tisli izvilina.