Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

34-súwret. Sút (A) ham turaqlı tisler (B).

1- gúrek tisler; 2- qazıq tisler; 3-kishi azıw tisler; 4- azıw tisler; 5-aqıl tisler.

Jutqınshaq

Jutqınshaq (pharynx) bulshıq etli gewek organ bolıp, murın, kómekey hám awız boslıqlarınıń arqasında jaylasqan. Jutqınshaq joqarıda gelle tiykarınıń súyeklerine jabısadı, tómende bolsa qızıl óńeshke ótedi. Jutqınshaq boslıǵınıń úsh: murın, awız hám kómekey bólimleri bar. Jutqınshaqtıń murınǵa qaraǵan bólimi murın boslıǵına, awız táreptegi bólimi awız boslıǵına tutasadı. Jutqınshaq boslıǵınıń kómekey bólimi qızıl óńeshke hám kómekey boslıǵına dawam etedi. Jutqınshaq boslıǵı murın boslıǵı menen awız boslıǵınıń ortasında, sonday-aq qızıl óńesh penen kómekey ortasında bolǵanlıǵı ushın, dem alıw jolları menen as- sińiriw jollarınıń jutqınshaqta kesisiwi óz -ózinen tusinikli.
Jutqınashaqtıń murın tárepindegi bólimi tek murın boslıǵına tutasıp qalmastan, esitiw nayı arqalı orta qulaq boslıǵına tutasadı.
35-súwret. Kómekey shemirshekleri hám baylamlari (aldi tárepinen kórinisi).

1. 
   qalqan tárizli – til astı baylam; 2- dán tárizli shemirshek; 3- ortańǵı qalqan tárizli-til astı baylam; 4- qalqan tárizli- til astı perde; 5- qalqan tárizli shemirshek; 6- júzik- qalqan tárizli baylam; 7-júzik tárizli shemirshek; 8-júzik- traxeya baylamı; 9- traxeyanıń dóńgelek baylamları; 10- traxeyanıń taǵa kórinistegi shemirshekleri.
   

Jutqınshaqtıń diywalı sliz perde, fibroz perde, bulshıq et qabatı hám qosıwshı toqıma perdesinen ibarat. Fibroz perde sliz perde menen bulshıq et qabatınıń arasında bolıp, tıǵız qosıwshı
toqıma plastinkasınan ibarat, bul jutqınshaqtıń ózine tán skeleti bolıp xızmet etedi.

Qızıl óńesh

Qızıl óńesh (esophagus) uzınlıǵı 25 sm shamasındaǵı bulshıq etli naysha. Ol moyınnıń 6-omırtqasınıń tusınan baslanıp, 11-kókirek omırtqasınıń tusında asqazanǵa ótedi.
Moyın bóliminde qızıl óńesh gegirdektiń artında orta sızıqtan biraz shep tárepte jaylasadı hám onıń menen birge kókirek boslıǵına kiredi. Traxeya 2 ge bólinetuǵın jerdiń tómeninde qızıl óńesh shep bronxtıń artınan ótedi hám tómen túsiwshi aortanıń oń qaptalında jaylasadı. Kókirek boslıǵınıń tómengi bóliminde, diafragmanıń tusında bul qatnas ózgerip aorta arqa tárepke ótedi.
Qızıl óńeshtiń tarayǵan úsh jeri, keńeygen eki jeri bar. Jutqınshaqtıń qızıl óńeshke ótken jeri (joqarıdaǵı tarayma) qızıl óńeshke aorta sheńberiniń taqalǵan jeri (aorta tarayma) hám qızıl óńeshtiń diafragmadan ótken jeri (tómengi tarayma)
ajıratıladı. Qızıl óńeshtiń diywalı: ishki qabat-sliz perde, sliz astı qabatı, bulshıq et qatlamı hám sırtqı qabatı-biriktiriwshi toqımadan, yaǵnıy tórt qabattan ibarat.
Sliz perde kóp qabatlı jalpaq epiteliya menen qaplanǵan. Qızıl óńeshtiń tómengi (1/3) bóliminde bul epiteliya bir qabatlı epiteliya menen almasadı. Qızıl óńeshtiń sliz perdesiniń xarakterli ózgesheligi sonda, sliz perde astındaǵı qabat kóbirek rawajlanǵan biraq tıǵızlanbaǵan biriktiriwshi toqıma hám tegis bulshıq etlerden dúzilgen. Usıǵan baylanıslı qızıl óńeshtiń sliz perdesinde uzınına ketken bir neshe búrme payda boladı.
As sińiriw kanalın aldıńǵı tisten baslap esaplaǵanda asqazanǵa túser jerge shekemgi aralıq shama menen 40 sm di quraydı. Bul asqazanǵa zond jibergende úlken áhmiyetke iye.