Tema-1 «Salıqlar h’a’m salıqqa tartıw» arnawlı kursın oqıtıwdın’ za’ru’rligi, maqseti h’a’m wazıypaları O’zbekstan Respublikası salıq sisteması h’a’m salıq qatnasıqları subektlerinin’ h’uqıq h’a’m de minnetlemeleri. Rejesi

Salıq to’lewshiler quramı, salıq obekti h’a’m salıq bazası

Salıq kodeksine muwapıq yuridikalıq ta’replerden alınatug’ın payda salıg’ın to’lewshiler bolıp, finans jılında salıqqa tartılatug’ın paydag’a iye bolg’an yuridikalıq ta’repler esaplanadı. Biraq salıqqa tartıwdın’ ayırım ta’rtibine o’tken ka’rxanalar, sol esaptan birden-bir salıq to’lemine o’tken mikrofirmalar h’a’m kishi ka’rxanalar, sawda h’a’m ulıwma awqatlanıw sho’lkemleri, birden-bir jer salıg’ın to’lewshi awıl-xojalıq tovar islep shıg’arıwshıları bul salıqtın’ to’lewshileri bolıp esaplanbaydı. Olar o’zleri ushın ıqshamlastırılg’an salıqtı to’leydi. Bulardan tısqarı isbilermenlik xızmetinin’ tek ayırım tu’rlerine qatan’ stavkada salıq to’lewshilerde bul salıqtın’ to’lewshileri esaplanbaydı.

Yuridikalıq ta’repler payda salıg’ı boyınsha esap-sanaqların g’a’rezsiz ra’wishte a’melge asıradı. Ayrım ekonomikalıq tarmaq ka’rxanaları byudjet penen esap-kitaplardı O’zbekstan Respublikası Ministrler Kabinetinin’ qararına muwapıq oraylastırılg’an ta’rtipte a’melge asırıwları mu’mkin(mısal u’shın, energetika, neftegaz-xolding siyaqlı ka’rxanalarda).
Salıqqa tartıw maqsetinde payda salıg’ın to’lewshilerdi rezidentler h’a’m norezidentlerge ajıratıladı.
O’zbekstan Respublikasının’ rezidenti dep, O’zbekstanda sho’lkemlestirilgen yamasa dizimnen o’tken h’a’mde bas ka’rxanası O’zbekstanda jaylasıp, O’zbekstan Respublikasınan tısqarıda dizimnen o’tken yuridikalıq ta’repler esaplanadı. O’zbekstan Respublikası rezidenti bolg’an yuridikalıq ta’repler O’zbekstanda h’a’m onnan tısqarıdag’ı xızmetinen alg’an da’ramatlarınan payda salıg’ına tartıladı.
O’zbekstan Respublikasının’ rezidenti emesler, tek O’zbekstan Respublikasında ko’rsetken xızmetinen alg’an da’ramatları boyınsha salıqqa tartıladı.
Rezidentler udayı xızmet ko’rsetiwshiler bolsa, rezidentemesler xızmeti Respublikada waqtınshalıq xarakterge iye boladı.
Yuridikalıq ta’repler payda salıg’ının’ to’lewshileri bolıwı ushın to’mendegi sha’rtlerge juwap beriwi kerek:
1. Ruxsat etilgen xızmetten payda alıwı (nızamshılıq penen qadag’an etilgen xızmetten tısqarı);
2. O’zinin’ menshigine iye bolıwı;
3. Erkin buxgalteriyalıq balansqa iye bolıwı;
4. Bankte esap betine iye bolıwı;
5. İdentifikatsion nomerge iye bolıwı;
6. Jergilikli h’a’kimiyat organlarınan dizimnen o’tken bolıwı.
Ulıwma ta’rtip boyınsha yuridikalıq ta’repler joqarıda atap o’tilgen sha’rtlerge juwap berse g’ana payda salıg’ın to’lewshiler bolıp esaplanadı. Salıq kodeksinin’ 127-statyasına muwapıq yuridikalıq ta’replerden alınatug’ın payda salıg’ının’ obekti bolıp, O’zbekstan Respublikası rezidentlerinin’ h’a’m rezidentler emeslerinin’ paydası h’a’mde rezident h’a’m rezidentemeslerdin’ shegirmeler qılınbag’an tu’rindegi to’lew dereginen salıq salınatug’ın da’ramatlar esaplanadı.
Salıq salınatug’ın baza bolsa, ja’mi da’ramat penen shegirip taslanatug’ın qa’rejetler ortasındag’ı ayırma sıpatında salıq salınatug’ın paydanın’ kemeytiriliwi esabınan alıng’an jag’dayda esaplap shıg’arılg’an salıq salınatug’ın paydadan kelip shıg’ıp belgilenedi. (Salıq kodeksinin’ 128-statyası).