Tema-1 «Salıqlar h’a’m salıqqa tartıw» arnawlı kursın oqıtıwdın’ za’ru’rligi, maqseti h’a’m wazıypaları O’zbekstan Respublikası salıq sisteması h’a’m salıq qatnasıqları subektlerinin’ h’uqıq h’a’m de minnetlemeleri. Rejesi

3-soraw.
Salıqlardın’ funktsiyasın u’yreniw olardın’ ekonomikadag’ı rolin ko’rsetip berse, salıqqa tartıw printsipleri salıq qatnasıqların praktikada sho’lkemlestiriw, salıqqa tartıw, onı o’ndiriw prkatikasının’ mazmunın ashıp beredi.
«Salıqqa tartıw» printsiplerin A.Smit o’zinin’ «Xalıqlar baylıg’ının’ sebepleri h’a’m tabiatları» degen atamadag’ı kitabında (1776j) da’slepki ret salıq printsiplerin negizlep bergen:
1. Ma’mleket puqaraları ma’mleket qa’rejetlerin qaplawda o’zleri h’u’kimet qorg’awında paydalanıp atırg’an da’ramatlarına muwapıq ta’rizde qatnasıwları lazım.
2. Ha’r bir adamnın to’leytug’ın salıg’ı anıq belgilep qoyılg’an bolıwı kerek. Salıqtın’ mug’darı, to’lenetug’ın waqtı h’a’m ta’rtibi onı to’lewshige de, basqa h’a’r qanday adamg’a da birdey anıq h’a’m ma’lim bolıwı za’ru’r.
3. Ha’r bir salıq to’lewshige, h’a’mme jaqtan qolay bolg’an waqıtta h’a’m ta’rtipte o’ndiriliwi kerek.
Ha’zirgi sharayatda salıqqa tartıwdın’ to’mendegi printsiplerin ko’rsetiw mu’mkin:
1. Jeterlilik printsipi.
2. İsbilermenlik h’a’m investitsiyalardı xoshametlew.
3. Salıqqa tartıwdın’ a’dillik printsipi.
4. A’piwaylıq h’a’m xalıslıq.
5. Basqarıwg’a qolaylıq.
6. Salıqlardı jıynaw protsessin imkanı barınsha arzanlastırıw.
7. Salıq stavkaların salıstırıw.
A’meldegi Salıq kodeksinde 4-statya salıqqa tartıw printsipleri salıq nızamshılıg’ı printsipleri dep atalıp, onın’ 5 (bes) printsipi belgilep berilgen:
1.Ha’r bir shaxs Kodekste belgilengen salıq h’a’m to’lemlerdi to’lewge ma’jbu’r, yag’nıy salıq to’lew nızam menen ma’jbu’r etip qoyılg’an.
2.Yuridikalıq ta’replerdi salıqqa tartıw menshik tu’rine qaramastan, fizikalıq ta’repler bolsa jınsına, ırqına, milletine, tiline, dinine, sotsiallıq kelip shıg’ıwına, isenimine, jeke h’a’m sotsiallıq awh’alına qaramastan nızam aldında ten’.
3.Belgilengen salıqlar h’a’m jıyımlar elimiz aymag’ında salıq to’lewshilerdin ekonomikalıq iskerligin sheklewge yamasa og’an tosqınlıq qılıwg’a jol qoymaydı.
4.Dereklerine qaramastan, h’a’mme da’ramatlar ma’jbu’riy ra’wishte salıqqa tartıladı.
5.Belgilengen salıq jen’illikleri sotsiallıq a’dillik printsipine say keliwi sha’rt.
Salıqqa tartıw printsipleri h’a’m salıq nızamshılıg’ı printsipleri ma’lim bir uqsaslıqlarg’a iye h’a’m olardı tolıq turmısqa engiziw ekonomikanı rawajlandırıwdın’ a’h’miyetli wazıypalarının’ biri bolıp esaplanadı.