Tema : Servis mádeniyatı. Servisshilik. Ámeliy shınıǵıw maqseti

Baylanıs kisiler ortasındaǵı óz-ara tásir etiw

Kisiler baylanıske kiriser eken, soraw beriw, buyrıq, ótinish qılıw, qandayda bir zattı túsindiriw menen birge óz aldına basqalarǵa tásir etiw, sol zattı olarǵa túsindiriw maqsetin qóyadı. Baylanıstiń maqseti adamlardıń birgegi iskerligine zárúriyatın hákis ettiredi. Bunda baylanıs shaxslararo óz-ara tásir retinde kórinetuǵın boladı, yaǵnıy adamlardıń birgegi iskerligi processinde payda bóliwshi baylanıs hám óz-ara tásirinler jıyındısı bolıp tabıladı. Birgegi iskerlik hám baylanıs social qadaǵalaw sharayatında júz beredi. Jámiyet social normalar retinde arnawlı qulıq - atvor úlgileri dúzilisin islep shıqqan. Social normalar kólemi aqır-aqıbetde keń - miynet ıntızamı áskeriy minnet hám watanparvarlik kishi piyillik qaǵıydaları áne usılar gápinen bolıp tabıladı. Social teoriya baylanıske kirisiwiwshiler atqaratuǵın rolning ―repertuar‖iga uyqas halda kórinetuǵın boladı.

Psixologiyada -rol degende social (sotsial ) poziciyanı iyelep turıwshı hár bir kisiden átirapdaǵılar kutadigan, normativ tárepinen maqullangan qulıq - atvor úlgisi túsiniledi. (jas, hámel, jınıs hám shańaraqtaǵı, oqıtıwshı hám oqıwshı shıpaker hám pacient, úlken kisi yamasa bala, basshı yamasa xızmetker, ana yamasa kempir apa, er adam yamasa hayal, qonaq yamasa miyman kútiwshi rolida kórinetuǵın bolıwı múmkin). Óz gezeginde hár bir rol' ózine uyqas talaplarǵa juwap beriwi kerek. Bir kisi túrli baylanıs wazıypalarında túrli roldı orınlawı múmkin. Mısalı, xızmet orninda direktor, kesel bolsa shıpaker kórsetpelerine boysınıw etiwshi pacient, shańaraqta ǵarrı áke - onasining uqıplı perzenti, qońaqshıl shańaraq baslıǵı boladı. Túrli roldı orınlawshı adamlardıń óz-ara munasábeti rolli kútiwleri menen basqarıladı. Qáleydimi yamasa joqpa átirapdaǵılar odan belgili úlgine uyqas keliwshi qulıq -atvorni kutadilar. Eger rol' jaqsı atqarılmasa social - qadaǵalaw tárepinen bahalanadı, ozmi -ko'pmi shekleniwler etiledi. Baylanıstiń tikkeley tabıslı bolıwınıń shárti óz-ara tásir etiwshi adamlardıń hár birinen kutilayotgan háreketlerge uyqas keliwshi qulıq - atvor úlgisin qollanıwında bolıp tabıladı. Kisiniń basqalar odan neni kutayotganini, neni esitiwge hám ol jaǵdayda neni kóriwge tayın ekenligin tuwrı, anıq, qátesinińz kóshira alıw qábileti ırǵaq dep ataladı.

Oqıtıwshı oqıwshılar jámááti kisil ardan sırtqıl tapqanlıǵın unutpasligi hár bir

oqıwshı shaxsın itibardan shette qaldırmasligi kerek. Oqıwshılar menen psixologiyalıq baylanıstıń qısqa múddetke bolsada joǵalıp ketiwi, salmaqli aqıbetlerdi vujudga keltiredi. Baslıq o' z kásipleslerine qanday mámiled a bolsa, jumıs processinde da áne sol mámile odobiga ámel etiwi kerek. Baslıq jámáátte o' z qo' li astındaǵılardıń tolıq atı menen, yaǵnıy jan, bek, xon, ay qosıp shaqırıwı (mısalı, Ahmadjon, Asadbek, Azizaxon) maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Házir mámile degi «o'rtoq» ornına «janob » termini keń kirip barıp atır. Baslıq isbilermen hesh qashan óz qolı astındaǵı xızmetkerdi shaqırıwda óziniń hámelin suistemol etpesligi kerek. SHarq ádep- etika qaǵıydalarına muwapıq isbilermen

óz qolı astındaǵı xızmetkerge shaqırıq etkende, « ullı adamlar ismi menen qosıp aytılatuǵın sózler», «do'stim», «muhtaram» degen sózlerdi isletiwi áyne múddáhá bolıp tabıladı.

Bizde kópshilik jaǵdaylarda «xo'jayin» dep shaqırıq qılıw ádet kórinisine

kirgen edi. Bul ko' pchilik jaǵdaylarda adamlardıń ózimshillikine tiyiwi múmkin. Eger xızmetkerler buǵan narazı lik bildirmasalar, firma, kárxana basshısı olardıń ısımları, atasınıń ısımların qosıp shaqırıwı múmkin.