|
4. Jer astınan paydalanıw huquqı.
O’zbekiston Respublikasınıń ‘‘Jer astı baylıqları haqqinda’‘gi nızamı hám O’zbekiston Respublikasınıń Birinshi prezidenti Islam
Karimovnin’ 2007 jıl 7 iyun daǵı PQ-649 -san sheshimi menen tastıyıqlanǵan ‘‘Jer asti uchastkalarınan paydalanıw huqıqın beriw tártibi hám shártleri haqqinda Nizam’‘lar jer astidan paydalanıw túrlerin belgileydi. Jer asti uchastkaları olardan paydalanıw huqıqınberetuǵın litsenziya tiykarında tómendegi maqsetler ushın beriledi:
geologik tárepten u’yreniw;
paydalı qazilmalardi tájiriybe-sanaat ko’lamida qazip alıw ;
texnogen mineral tuwındılardan paydalanıw ;
paydalı qazilmalardi qazip alıw menen baylanisli bo’lmagan jer astı imaratların, sonday-aq neft, gaz, gaz kondensati (endigiden tekstte uglevodorodlar dep júritiledi), basqa statyalar hám materiallardı jer astında saqlaw imaratların qurıw hám de olardan paydalanıw, shıǵındılardı saqlaw hám ko’mib taslaw ;
bólek qáwipsizlik etiletuǵın geologik obiektlerdi qurıw ;
kemde-kem ushraytuǵın tas sheki onimsi úlgilerin, paleontologik qaldıqlardı hám basqa geologik kolleksiyabop materiallardıto’plash.
Nızamǵa ko’ra, isbilermenlik táwekelchiligi shártleri tiykarında geologik tárepten u’yreniw ushın, paydalı qazilmalardi qazip alıw, texnogen mineral tuwındılardan paydalanıw hám paydalı qazilmalardi qazip alıw menen baylanisli bo’lmagan basqa maqsetler ushın jer asti uchastkalarınan paydalanıw huqıqı júzege keliwiniń hasası litsenziya esaplanadı. Litsenziya tiyisli mámleket organınıń, yaǵnıy ministrler Mekemesi yamasa jergilikli mámleket hákimiyatı shólkemleriniń jer astidan paydalanıw menen baylanisli islerdi aparıw ushın jer uchastkası beriliwin kepillikleytuǵın sheshimi ámeldegi bo’lganda beriledi.
Litsenziya o’z iyesiniń arnawlı bir shegara daǵı jer asti uchastkasınan belgilengen múddet dawamında paydalanıw huqıqın tastıyıqlaydı hám de jer asti uchastkalarınan paydalanıw shártlerin belgileydi. Nızamshılıq jer astidan paydalanıwdıń bir yo’la bir neshe túrine litsenziyalar beriliwine yo’l qo’yadi. Sonıń menen birge, nızamǵa muwapıq jer iyeleri hám jerdenpaydalanıwshılar o’zlariga berilgen jer uchastkaları sheńberinde o’z xo’jalik hám ro’zg’or mútajlikleri ushın portlatish jumısların qo’llamagan halda nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte rezervleri paydalı qazilmalar rezervleri mámleket balansı esabına alınbaǵan keń tarqalǵan paydalı qazilmalardi qazip alıwdı hám de jer astı imaratların qurıwdı litsenziya almastan ámelge asırıw huqıqına iye.
Litsenziyalardı beriw ashıq kim asdı sawdaları yamasa yuridikalıq hám fizikalıq adamlardıń litsenziya beriwge kepillikli organlar menen tikkeley ózara kelisiwleri nátiyjeleri tiykarında o’ttiz kúnishinde ámelge asıriladı.
Geologik tárepten u’yreniw, paydalı qazilmalardi qazip alıw, texnogen mineral tuwındılardan paydalanıw, paydalı qazilmalardi qazip alıw menen baylanisli bo’lmagan jer astı imaratların qurıw hám olardan paydalanıw, bólek qáwipsizlik etiletuǵın geologik obiektlerdi júzege keliw etiw hám de kemde-kem ushraytuǵın tas sheki onimsi úlgilerin, paleontologikalıq qaldıqlardı hám basqa geologik kolleksiyabop materiallardı to’plash ushın litsenziyalar O’zbekiston Respublikası Geologiya hám mineral resurslar mámleket qo’mitasi tárepinen beriledi. Shıǵındılardı saqlaw hám ko’mib taslaw maqsetinde jer astı imaratların qurıw hám olardan paydalanıw ushın litsenziyalar O’zbekiston Respublikası Ekologiya hám átirap -ortalıqtı qorǵaw mámleket qo’mitasi tárepinen tikkeley ózara kelisiwler nátiyjeleri tiykarında beriledi.
Litsenziyaǵa muwapıq jer asti paydalı qazilmalardi qazip alıw, texnogen mineral tuwındılardan paydalanıw, paydalı qazilmalardi qazip alıw menen baylanisli bo’lmagan jer astı imaratları qurıw hámolardan paydalanıw, bólek qáwipsizlik etiletuǵın geologik obiektler qurıw ushın maydanı hám tereńligi sheklengen uchastkalar ko’rinishida, yaǵnıy kán ajıratılǵan qarjı paydalanıwǵa beriledi. Kán ajıratılǵan qarjı shegaralarında xo’jalik iskerligi hám basqa iskerlik jer asti kimga berilgen bo’lsa, tek o’sha paydalanıwshınıń razılıǵı menen ámelge asırılıwı múmkin.
Kán ajıratılǵan qarjıları O’zbekiston Respublikası ministrler Mákemesi janındaǵı Jer astini geologik u’yreniw, sanaatda, taw kenshilikte hám kommunal-xojalıq sektorda islerdiń biyqa’ter alıp barılıwın qadaǵalaw qılıw mámleket inspeksiyasi tárepinen beriledi. Kán ajıratılǵan qarjıların beriw tártibi ministrler Mákemesiniń 1997 jıl 13 yanvardaǵı 19 -san sheshimimenen tastıyıqlanǵan ‘‘Paydalı qazilmalar qazib alıw menen baylanisli bo’lmagan maqsetler ushın kán ajıratılǵan qarjıları beriw tártibi haqqinda Nizam’‘da sawlelengen.
O’zbekiston Respublikasınıń Birinshi prezidenti Islam Karimovnin’ 2007 jıl 7 iyun daǵı ‘‘Jer asti uchastkalarınan paydalanıw huqıqı ushın litsenziyalar beriw rejimin jetilistiriw ilajları haqqinda’‘gi PQ-649 -san sheshiminde O’zbekiston Respublikası Mámleket geologiya hám mineral resurslar qo’mitasi, ‘‘Sanaatgeokontexnazorat’‘ Mámleket inspeksiyasi, Ekologiya hám átirapmuhitni qorǵaw mámleket qo’mitasi, Qoraqalpog’iston Respublikası ministrler Keńesi hám wálayatlar hákimliklerine kárxanalar hám shólkemler tárepinen jer asti uchastkalarınan paydalanıw huqıqın beretuǵın litsenziyalardı almastan turıp paydalı qazilmalardi qazib alıwǵa yo’l qo’ymaslik ústinen turaqlı qadaǵalawdı ámelge asırıw wazıypası júklendi.
Yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar jer astidan paydalanıwshılar bo’lib, olar jer astidan aqsha to’lash tiykarında paydalanadılar.Yaǵnıy jer astidan paydalanıw pullıq, salıq nızamchiligida názerde tutılǵan hallar bunnan tısqarı esaplanadı.
Jer asti múddetli (waqıtsha ) hám múddetsiz paydalanıwǵa beriliwi múmkin. Jer asti uchastkaları múddetli paydalanıwǵa :
geologik tárepten u’yreniw ushın — bes jılǵa shekem múddetke;
paydalı qazilmalardi qazip alıw hám texnogen mineral tuwındılardan paydalanıw ushın — paydalı qazilma konini yamasa texnogen mineral tuwındılardı jumısqa salıwdıń texnikalıq-ekonomikalıq tiykarlarda belgilengen múddetine;
kemde-kem ushraytuǵın tas sheki onimsi úlgilerin, paleontologik qaldıqlardı hám basqa geologik kolleksiya materiallardı to’plash ushın — eki jılǵa shekem múddetke beriledi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
