Televideniye va radio rejissurasi

Tasvirlovchi yorug‘lik 
– 
yoritishning eng yorqin va 
eng muhim manbayidir. Tasvirlovchi yorug‘lik birinchi 
navbatda suratga olinayotgan narsaning shaklini aniqlash 
uchun javob beradi. Bunga narsani ravshan yoritish 
hisobiga, bundan tashqari chiqarib tashlanayotgan soyalar 
hisobiga erishiladi. Ko‘pchilik hollarda narsaning shakli 
haqidagi eng muhim axborotga uning umumiy yoritilishi 

---

41
tufayli emas, balki uning yuzasida soyalarning joylashishi 
tufayli erishamiz.
Televideniye salkam ellik yildan beri mavjud, tele-
tomoshabinlar ham tasvirni uzatishning muayyan usullariga 
o‘rganishdi. Chunonchi, yangiliklar yoki rasmiy xabarlar, odatda, 
telestudiyada kameraga to‘g‘ri qarab o‘tirgan – boshqacha 
aytganda, go‘yo hech qayerda bo‘lmagan suxandon tomonidan 
uzatiladi. O‘rta yoki o‘rta-yirik plandan foydalaniladi. Joy va 
vaqt to‘g‘risida hech qanday eslatmalar yo‘q. 
To‘ldiruvchi yorug‘lik.
Ko‘pincha, suratga olinayotgan 
sahna yuqorida tavsiflanganidan murakkabroq bo‘ladi va bir 
necha yoritish asbobidan foydalanishni taqozo etadi. Agar 
suratga olish sahnasi haddan tashqari qorong‘i bo‘lsa, yagona 
tasvirlovchi yorug‘lik ishni faqat yomonlashtirishi mumkin, 
chunki haddan tashqari ravshan yorug‘ soyalarni hosil qiladi. 
Bunday holda sizda kamera o‘qining ikkala tomoni bo‘yicha 
ikkita bir xil yorqin yorug‘lik manbayidan foydalanish xayoli 
paydo bo‘lishi mumkin. Siz suratga olish obyektining ravshan 
yoritilishiga ega bo‘lasiz, lekin ikkala manbaning ravshanligi 
bir xil bo‘lsa, siz hajm effektini butunlay chippakka chiqarasiz.
Qarshi yorug‘lik ikki vazifani bajaradi: suratga olish 
obyektini fondan ajratib, bosh va yelkalarni yorqin yog‘duning 
ingichka chizig‘i bilan chegaralaydi va kadr chuqurligini 
yaratishga yordam beradi. Qarshi yorug‘lik soch turmagi 
yoki kiyim shaklini aniqlashda juda katta yordam beradi, 
aks holda ular fon bilan qo‘shilib ketardi. Obyektivga qarshi 
yorug‘likning oz qismigina tushishi sababli uni yaratayotgan 
asbob ravshanligi, odatda, tasvirlovchi yorug‘lik ravshanligiga 
teng bo‘ladi, ko‘pincha undan oshib ham ketadi. Qarshi 
yorug‘lik manbayi asbob ortida
va suratga olish obyektidan 
ancha yuqorida joylashadi. Agar qarshi yorug‘lik manbayini 

---

42
obyekt boshidan haddan tashqari yuqoriga qo‘ysak, tasvirda 
soya va burun juda ravshan bo‘lib ko‘rinadi.
Agar uni haddan 
tashqari pastga joylashtirsak, u obyektga yo‘naltirayotgan 
yog‘du
kameraga tushmaydi. Agar butunlay pastga qo‘ysak, 
obyektiv to‘g‘risini yoritadi hamda shu’lalar hosil qiladi va 
hatto uzatuvchi trubkani shikastlashi mumkin.