Технологияси

1-лекция. КИРИШ. (2 соат) 
 
РЕЖА: 
1.
Сабзавотчиликнинг предмети ва хусусиятлари. 
2.
Сабзавотларнинг биокимѐвий таркиби ва озиқ-овқатлик қиймати. 
3.
Сабзавотчиликнинг илмий асосининг ривожланиши ва келажаги. 
4.
Чет мамлакатларда сабзавотчилик. 
5.
Ўзбекистон ва жаҳон сабзавотчилиги олдидаги вазифалар. 
 
АДАБИЁТЛАР: 1, 2, 3, 5, 12, 14, 15, 16, 17, 21, 22.
Электрон дарсликлар, кадоскоп, компьютер, слайдалар: 1, 2, 3, 4. 
Таянч иборалар: Сабзавотчилик, очиқ майдон, ѐпиқ майдон, сабзавот полиз 
экинлари, витаминлар, менирал элиментлар, эфир мойлари, ҳушбўй моддалар, 
органик кислоталар, истеъмол қилиш меъѐрлари, даволаш ва пархезлик 
хусусиятлари, ассортимент. 
1. Сабзавотчиликнинг предмети ва хусусиятлари
. Серсув меваси ва этли 
қисми озиқ-овқатга ишлатиладиган бир йиллик, икки йиллик ва кўп йиллик ўт 
ўсимликлар сабзавотлар деб аталади. 
Илгарилари 
сабзавот 
экинлари 
асосан 
томорқаларда-сабзазор-ларда 
ўстирилган. Қовун, тарвуз, қовоқлар эса махсус участкаларда-полизларда 
етиштирилган. Сабзавот ѐки полиз экинлари деган ном ана шундан келиб чиққан 
бўлиб, сабзавотчилик ѐки полизчилик дейилади. 
Сабзавотчилик дунѐ деҳқончилигида энг қадимий асосий ва етакчи 
тармоқлардан ҳисобланади. Сабзи, шолғом, саримсоқ, лавлаги 2 минг, карам, 
бодринг, пиѐз кабилар 4 минг йилдан бери экилади. Марказий Осиѐда, яъни бизда 
қовун эрамиздан илгари ҳам етиштирилган. 
Ҳозирги пайтда сабзавот экинлари дунѐнинг барча мамлакатларида ўстирилади. 
Сабзавотчилик - қишлоқ хўжалигининг муҳим соҳаси бўлиш билан бирга, фан 
сифатида унинг мақсади - сабзавот экинлари биологиясини ўрганиш ва шу асосда 
маҳсулот бирлигига кам меҳнат, маблағ сарфлаб, юқори, сифатли ҳамда арзон 
маҳсулот етиштириш технологиясининг назарий асослари ва амалий усулларини 
ишлаб чиқишдан иборат. 
Сабзавотчилик - ўсимликшуносликнинг ажралмас таркибий қисмидир. Шунинг 
учун сабзавот экинларини ҳамма вақт ҳам бошқа экинлардан ажратиб бўлмайди. 
Чунки, карам, картошка, сабзи, қовоқ, лавлаги, тарвуз, маккажўхори кабиларни 
сабзавот экини сифатида озиқ-овқатга, чорва моллари учун ем-хашак ва техник 
мақсадларда ишлатиш учун хом ашѐ сифатида етиштириш мумкин. 
Лекин, сабзавотчилик ўсимликшуносликнинг бошқа тармоқларидан қуйидаги 
хусусиятлари билан фарқланади: