Тб ларда кредит операциялари ҳисоби ва аудити

Қк= ЖА
ЖП

Шу билан биргаликда, хўжалик субъектларининг ишлаб чиқариш хусусияти, активларининг таркиби каби омиллар қоплаш кўрсаткичини ифодаловчи хўжалик ва ташкилотлар балансидаги хакикий ликвидлик ҳолатини баҳолашда бир мунча ноаниқликларни вужудга келтириши мумкин.

Шу сабабдан баланс ликвидлиги кўрсаткичини аниқлашда турли хил омиллари таъсирини камайтириш максадида хўжалик субъектларининг баланс ликвидлиги кўрсаткичи пул маблағлари ва енгил хал килинадиган талабларни киска муддатли мажбуриятларга нисбатида аниқланади, яъни бунда товар моддий қийматликлари захираси ҳисобига олинмасдан фақатгина реал ликвид активлар кайд этилади.
2. Ликвидли коэффициенти- жорий активлардан товар моддий қийматликларни айириш йўли билан жорий пассивларга нисбати орқали аниқланади ҳамда қуйидаги формула билан ифодаланади:
Лк=ЖА-ТМҚ
ЖП
3. Автономия коэффициенти корхонани ўз маблағлари манбаларини баланснинг пассив қисмининг жами суммасига нисбати орқали аниқланади ва корхонани карз маблағларини манбаларидан мустақиллигини кўрсатади.
Ўз манбалари билан таъминланганлиги коэффициенти куйидаги формула билан аниқланади:
АК = ЎММ
БП
Мижознинг кредит қобилиятини аниқловчи коэффицентлар топилгандан сўнг, унинг кредит бериш бўйича синфларга ажратилади. Куйидаги жадвалда мижозларнинг кредит қобилияти синфлар келтирилган.
6-жадвал
Синфлар бўйича кредитга қобилликни асосий кўрсаткичларига талаблар⁹

№	Кўрсаткичлар номи	I- синф	II - синф	III - синф
1	Қоплаш коэффициенти	Қк ≥ 2,0	2,0 ≥Қк≥ 1,0	1,0 ≥Қк 0,5
2	Ликвидлик коэфициенти	Лк ≥ 1,5	1,5 Лк ≥1,0	1,0 ≥Лк 0,5
3	Автономлик коэффициенти	Ак ≥ 60%	60%Ак≥30%	30%Ак15%

Биринчи синфга киритилган корхоналар умумий шартлар асосида кредитл берилади. Уларга бланк кредитлари берилиши ёки муайян имтиёзлар таклиф этилиши мумкин. Иккинчи синф корхоналари ҳам умумий шартлар бўйича кредитланади. Уларга, баъзи қўшимча шартлар бажарилганда, маълум имтиёзлар берилади (ишончли кредитдан ташкари). Бундай корхоналар билан шартнома тузилганда кушимча назорат чора-тадбирлари келишилади. Учинчи синфга киритилган корхоналар кредитга қобилият паст даражада деб қаралади ва фақат гаров асосида кредит берилиши мумкин. Учинчи синфдан паст баҳоланган корхоналарга кредитлар берилмайди.
Кредит бўлимининг фармойишига кўра, ҳисоб-операцион бўлимида кредит олувчи корхонага ссуда ҳисоб варағи очилади. қайси турдаги хўжалик юритувчи субъектлигига қараб, тегишли баланс ҳисобварағи бўйича ссуда ҳисобварағи очилади. Ссуда ҳисобварағи ҳам 20 та разрвддан иборат бўлиб, унинг ичида кредит олувчи корхонанинг хос рақами бўлиши лозим. Масалан, мижозга берилган уникал хос рақам 04952452 бўлса, сўмда берилган узоқ муддатли кредитни ҳисобга олиш учун қарз олувчи давлат корхонаси эканлигини ҳисобга олган ҳолда қуйидаги ҳисобварақ очилади.