160
C
A
P
m m
m
m
n
n
m
n
n
n
n
(
)(
). . .[
(
)]
. . .
.
1
2
1
1 2 3
Masalan:
C
C
4
2
4
3
4 3
1 2
6
4 3 2
1 2 3
,
va shunga o`xshash.
1) Bir vazifaga ko`rsatilgan 10 nomzoddan uch kishi saylanishi kerak.
Saylovdagi turli imkoniyatlar qancha bo`lishi mumkin?
Izlangan son o`n elementni 3 tadan joylashtirib tuzilishi mumkin bo`lgan
barcha gruppalar
sonini tashkil qiladi, yaoni
C
10
3
10 9 8
1 2 3
120
.
2) 52 xil kartadan iborat dastadan 13 kartani necha xil qilib olish mumkin?
Izlangan son, 52 ta kartadan 13 tadan olib tuzilgan gruppalar sonidan iborat,
yaoni:
C
52
13
52 51 50
40
1 2 13
635013559600
. . .
. . .
4. Gruppalar soni formulasining boshqacha shakli. Gruppalar soni
formulasining surat va maxrajini ushbu
1
2
3...(m-n) ko`paytmaga ko`paytirib, uni
boshqacha shaklga keltirish mumkin; u holda suratda
m(m-1)...[m-(n-1)]
1
2
3 ...
(m-n) ko`paytma chiqadi, bundan ko`paytuvchilarning o`rnini alishtirib shunday
yozsak bo`ladi:
1
2
3... (m-n)[m-(n-1)] ... m
Demak:
C
m
m
n
m
n
P
P P
m
n
m
n
m n
1 2 3
1
1 2 3
1 2 3
. . . (
)
. . .
. . . (
)
.
5. Gruppalashning xossasi. Bu formula
n ni
m-n bilan almashtirib, shuni
chiqara olamiz:
C
m
m
m
n
n
P
P P
m
m n
m
n
m n
1 2 3
1
1 2 3
1 2 3
. . . (
)
. . . (
)
. . .
.
161
Bu formulani o`tgan formula
bilan solishtirib, shuni topamiz:
C
C
m
n
m
m n
Quyidagi oddiy muhokama ham shu xulosaga keltiradi: agar
m ta
elementdan, bir gruppa tuzish uchun qanday bo`lmasin
n ta elementni tanlab olsak,
qolgan elementlarning hammasi
m-n ta elementdan bir gruppa tashkil qiladi.
SHunday qilib,
n ta elementdan tuzilgan har bir gruppaga
m-n ta elementdan
tuzilgan bir gruppa to`g`ri keladi, va
aksincha; demak:
C
C
m
n
m
m n
Bu munosabat, agar
n
m
1
2
bo`lsa,
m ta elementdan
n tadan olib tuzilgan
gruppalar sonini topishi soddalashtirishga imkon beradi. Masalan:
C
C
100
97
100
3
100 99 98
1 2 3
161700
Nyuton binomi
1.
Faqat ikkinchi hadlari bilan farq qiladigan binomlarning
ko`paytmasi. Odatdagicha ko`paytirish bilan shularni topamiz:
(x+a)(x+b)=x
2
+ax+ab=x
2
+(a+b)x+ab;
(x+a)(x+b)(x+c)=[x
2
+(a+b)x+ab](x+c)=
=x
3
+(a+b)x
2
+abx+cx
2
+(ac+bc)x+abc=
x
3
+(a+b+c)x
2
+(ab+ac+bc)x+abc.
Shunga o`xshash yana quyidagini topa olamiz:
(x+a)(x+b)(x+c)(x+d)=x
4
+(a+b+c+d)x
3
+(ab+
+ac+ad+bc+bd++cd)x
2
+(abc+abd+acd+bcd)x+abcd.
Ko`paytmalarga diqqat bilan qarasak, ularning hammasi bir xil qonunga
asoslanib tuzilganliklarini ko`ramiz, yaoni:
Ko`paytma
x ning darajalari kamayishiga qarab tartib bilan joylashgan
ko`phadni tashkil qiladi.
Birinchi hadning ko`rsatkichi ko`paytuvchi binomlar soniga teng; keyingi
hadlarga
x ning ko`rsatkichlari 1 tadan kamayib boradi; oxirgi hadda
x bo`lmaydi
(
x nolinchi darajada bo`ladi).
163
ikkitalab olingan ko`paytmalarining yig`indisidan iborat va shunga o`xshash;
nihoyat,
lS
Do'stlaringiz bilan baham: