Tayyorladi: dmxm-3 guruh magistranti Nazarov Nodirjon moliyaviy risklarni baholash usullari bozor risklari va ularni baholash

1) Ekspert baholash usuli.  
Bu usul riskni tahlil qiluvchi iqtisodchi (ekspert)ning malaka darajasiga 
asoslanadi.Bank riski aniqlanganida bankning o`zidagi va bo`lish ehtimoli 

---

bo`lgan yo`qotishlar va ularning davr oralig`ini aniqlab olmoqlari lozim. Bu 
oraliqni aniqlash ham risk darajasini kamaytirishga yordam beradi. 
2) Zararsizlik nuqtasi (sezgirlik) tahlili.  
Zararsizlik miqdori – firma foyda olishni boshlashidan oldin sotishi lozim bo’lgan 
mahsulot miqdori.
Kichik korxonalar ham, yirik korxonalar ham zararsizlik tahlilidan ikki sababga 
ko’ra foydalanishadi: u sodda tasavvurlarga asoslanadi va korxonalar zararsizlik 
modelidan olingan ma’lumot qaror qabul qilish shart bo’lgan vaziyatlarda qo’l 
keladi deb hisoblaydilar. Zararsizlik tahlili firma ishlab chiqaradigan 
mahsulotning zararsizlik miqdorini aniqlashda ishlatiladi. Xo’sh, mahsulotning 
zararsizlik miqdori nimani anglatadi? U mahsulotning absolyut (mutlaq) miqdori 
bo’lib, u firma daromadlarining (yoki soliqlar va foizlar to’langungacha daromad) 
nolga teng bo’lishini ta’minlaydi. 
Jami daromad – pulda ifodalangan jami savdo hajmi. Ishlab chiqarish hajmi – 
ma’lum muddat davomida ishlab chiqarilgan va sotilgan mahsulot miqdori.
Zararsizlik nuqtasini topish. 
Ishlab chiqarilgan mahsulot birligi nuqtayi nazaridan zararsizlik nuqtasini 
topishning bir necha usullari bor. Bu usullarning barchasi hozirgina ta’kidlab 
o’tilgan zararsizlik modelining muhim elementlariga asoslanadi. Zararsizlik 
modeli firmaning daromadlar to’g’risidagi hisobotini quyida berilgan formula 
ko’rinishida ifodalashni talab etadi: 
SAVDO HAJMI – JAMI XARAJATLAR= FOYDA 
𝒁𝒂𝒓𝒂𝒓𝒔𝒊𝒛𝒍𝒊𝒌 𝒅𝒂𝒓𝒂𝒋𝒂𝒔𝒊 =
𝐉𝐚𝐦𝐢 𝐨
′
𝐳𝐠𝐚𝐫𝐦𝐚𝐬 𝐱𝐚𝐫𝐚𝐣𝐚𝐭𝐥𝐚𝐭
(𝑴𝒂𝒉. 𝒃 𝒔𝒐𝒕𝒖𝒗 𝒏𝒂𝒓𝒙𝒊 + 𝑴𝒂𝒉. 𝒃 𝒐
′
𝒛𝒈𝒂𝒓𝒖𝒗𝒄𝒉𝒂𝒏 𝒙. )