Таянч сўзлар: хўжалик ҳисоби, ўлчов турлари, хўжалик ҳисоби турлари, ҳисоб вазифалари, олдига қўйилган талаблар

19. Калькуляциянинг мақсади ва вазифалари.
Таянч сўзлар: калькуляция вазифалари, калькуляция турлари.


Kalkulatsiya - tannarxni aniqlash demakdir. Tannarx deganda  
mahsulot tayyorlash yoki xizmat ko'rsatish uchun ketgan xarajatlarning  
puldagi ifodasi tushuniladi.  
Ushbu usuldan korxona mulklaridan ba'zilarining hisobini yuritishda  
foydalani1adi. Masalan, ish1ab chiqarilgan mahsulot, material tannarxini  
aniqlash.  
Shuningdek, savdo korxonalaridagi muomala xarajatlari, moddalari,  
summalarini tovarlar bo'yicha tegish1i ravishda taqsimlashda ham  
kalkulatsiyadan foydalaniladi.kalkulatsiya orqali mahsulot  
tannarxi aniqlanadi va foyda miqdori aniqlanishi uchun asos hisoblanadi.  
Olingan foyda (daromad)dan soliq summasi hisoblanishini e'tiborga  
olsak kalkulatsiya o'mini, ahamiyatini bilish qiyin emas.
K. quyidagi turlarga boʻlinadi: reja K.si (ilgʻor ishlab chiqarishni va mehnatni tashkil etishning ilgʻor usullarida mehnat sarflari meʼyorlari asosida tuziladi). Bunday K. navbatdagi davr uchun (yil, chorak) ayrim mahsulotlarning oʻrtacha tannarxini belgilashda qoʻllaniladi, ulgurji narxni belgilashga asos boʻladi; hisobot K. (xatga olish maʼlumotlari asosida hisoblanadi, reja vazifalari bajarilishini nazorat qilish uchun tuziladi, amaldagi harajatlar darajasini koʻrsatadi); normativ K. (i.ch. vositalari va ish vaqtidan foydalanishning mavjud meʼyorlari asosida tuziladi); l o y i ha K. (boshqa koʻrsatkichlar bilan bir qatorda kapital qoʻyilmalar va yangi texnikaning iqtisodiy samaradorligini aniqlashda qoʻllaniladi). Shuningdek, tannarx K.si ishlab chiqarish, toʻliq, tarmoq va b. K.larga boʻlinadi
19. Tannarxni kalyatsiyalash vazifalari: Isblab chiqarish va alohida mahsulot rurlari
rentabelligini aniqlash
Icliki xo'jalik hisobini joriy etish
Tannarxni kamaytirish rezervltuini aniqlash
Yangi texnika va tcxnologiyani joriy qilishning
iqtisodiy samaradorligini hisoblash
Transfert (ichki) bahoni shakUantirish Mahsulot isblab chiqarishni davorn ettirishning
maqsadga muvofiqligi
Mahsulotga optimal babo belgilash
Mabsulot ishlab chiqarishning assortimeolini
optimalJashtirish
Amaldagi texnologiyani yangiloshniog
maqsadga muvofiqligi
Boshqaruv xodimlari faoliyaLining sifatini
babolash
Tannarx rejasi bajarilishi va uning
dioamikasini baholash.
Kalkulatsiya turlari: 
Reja (smeta)
Normativ
Kutilayotgan(provizor) 
Haqiqiy (hisobot) kalkulatsiya