Tasviriy san’at va qo‘l mehnatiga 0 ‘qitish maxsus

Partaga ish uchun kerak bo‘lgan materiallar qo‘yiladi. Doskaga 
«olma» (applikatsiya) yoziladi. Bunda rangli qog‘oz, qaychi, 
andoza, yelim, rangli qalam, o‘chirg‘ich, plastilin, suv, taxtacha va 
boshqalar aralash qo‘yiladi. (Bu tayyorlov sinfiga II yarim yillikda 
va 1-sinf uchun tavsiya etiladi).
0 ‘quvchilar doskadagi mavzuni o‘qiydilar va ish qurollarini 
solishtiradilar, umumlashtiradilar.
0 ‘qituvchi: - Bugun darsda nima qilamiz?
0 ‘quvchilar: - Applikatsiya bajaramiz.
0 ‘qituvchi: - Ish uchun nimalar kerak?
0 ‘quvchilar: - Ish uchun ............... ...... kerak.
0 ‘qituvchi: - Nimaning applikatsiyasini yasaymiz?
0 ‘quvchilar: - Olmaning applikatsiyasini yasaymiz.
Doskada - Polotnoga quyidagi nutqiy materiallar qo‘yilib, mav­
zu yoziladi.
«Bodring» (chizish)
Plastilin 
qog‘oz 
qalam
Taxtacha qaychi albom
Yasaymiz qirqamiz chizamiz.
195

---

0 ‘qituvchi: - Bugun darsda nima qilamiz?
0 ‘quvchilar: - Chizamiz. Bodring chizamiz. Bodring rasmini 
chizamiz.
0 ‘qituvchi: - Ish uchun bizga nimalar kerak?
0 ‘quvchilar - Ish uchun bizga...... ....... .........kerak.
4. 0 ‘qituvchi tayyor buyumni namoyish qiladi. 0 ‘quvchilar 
namunaga qaraydilar va u nimadan yasalganini aniqlaydilar, 
savollarga javob beradilar.
0 ‘qituvchi applikatsiya namunasini ko‘rsatadi va so‘raydi:
Bugun darsda nima qilamiz?
0 ‘quvchilar: - qirqamiz, yopishtiramiz.
0 ‘qituvchi: - ish uchun nimalar kerak?
0 ‘quvchilar: - ish uchun ....,...... ........, ...... kerak.
5. 0 ‘qituvchi darsda ish uchun kerak bo‘lgan ish qurollarini 
og‘zaki sanab o‘tadi. Bugun ish uchun bizga albom, qalamlar kerak 
bo‘ladi.
0 ‘quvchilar: - Chizamiz. Rasm chizamiz.
6. 0 ‘qituvchi doskaga mavzuni yozishdan oldin o‘quvchilarga 
kartochkalar tarqatadi. 0 ‘quvchilar kartochkalarni o‘qiydilar va 
nima ish qiiishni aniqlaydilar. Masalan:
1-kartochka-Taxtachani ol, oldinga qo‘y.
2-kartochka-Yashil rangli plastilinni ol, yumshat.
3-kartochka-Band yasa.
0 ‘qituvchi o‘quvchilardan kartochkalardagi topshiriqlami 
o'qishni va o‘rtoqlarini diqqat bilan tinglashni talab qiladi.
Kartochkalardagi topshiriqlar ish rejasi asosida ketma-ket 
mazmunda tuzilgan bo‘ladi.
Kartochkalar chalkash tarqatilgan bo‘ladi. 0 ‘quvchilar uni 
o‘qigach, qaysi topshiriq birinchi bajarilishini aniqlash orqali reja 
tuziladi va mavzu aniqlanib, doskaga yoziladi. «Bodring» (yasash).
7. 2-3-4-sinflarda o‘qituvchi mavzuni og‘zaki e’lon qiladi. 
Masalan: «Bog‘da kuz».
0 ‘qituvchi: - Aytingchi, nima qilsak bo‘ladi?
0 ‘quvchilar:- Maket yasaymiz.
0 ‘qituvchi: - Ish uchun bizga nimalar kerak?
0 ‘quvchilar:- Ish uchun bizga ... kerak.
0 ‘qituvchi: - Kim bilan birga ishlaysan?
196

---

0 ‘quvchi: - Iskandar bilan ishlayman.
0 ‘qituvchi: - Bugun maktab hovlisidagi daraxtlami kuzatamiz.
0 ‘qituvchi: - Nimalami ko‘rdingiz?
0 ‘quvchilar: - Barglar, shoxlar, mevalami ko‘rdik.
0 ‘qituvchi: - Nima qilamiz?
0 ‘quvchi: - Barglami yig‘ib, albomga yopishtiramiz.
Predmet amaliy ta’lim darslarida o'quvchilaming o‘ta faolligini 
ta’minlash uchun ulami izlanishga, fikrlashga undamoq lozim. 
Masalan, o‘qituvchi partaga plastilinni qo‘yadi: - Nima qilamiz?
0 ‘quvchilar: - Yasaymiz. (lekin aynan nimani yasash kerakligi 
noma’lum). 0 ‘qituvchi biron bir hayvonning gavda qismi (oyoq,
quloq, dum, ta n a ....... ) alohida chizilgan rasmni ko‘rsatadi. qismlar
umumlashtiriladi..
0 ‘qituvchi: - Bu nimaning oyog‘i?
0 ‘quvchilar: - Mushukning, itning ...
0 ‘qituvchi: - Bu nimaning dumi?
0 ‘quvchilar: - Itning. Itning dumi.
0 ‘qituvchi: - Nima yasaymiz?
0 ‘quvchilar: - It yasaymiz.
0 ‘quvchilami fikrlashga yana quyidagicha undash mumkin, 
qopchada tayyorlanishi kerak bo‘lgan buyum-obyekt. 0 ‘quv- 
chilardan uni ustidan ushlab sezish talab qilinadi.
0 ‘qituvchi: - Ushla. Bu nima?
0 ‘quvchi: - Bu mushuk.
0 ‘qituvchi: - Darsda nima qilamiz?
0 ‘quvchilar: - Mushuk yasaymiz (chizamiz).
0 ‘qituvchi dars mavzusini sharhlaydi va o‘quvchilarga 
yetkazadi. Endi darsni amalga oshirishda ko‘zlangan maqsad aniq 
bo‘lmog‘i kerakligini va bu jarayon butun bir darsning natijasini 
belgilashi mumkinligini ochib beramiz.
Predmetli amaliy ta’lim darslaridan ko‘zlangan didaktik 
maqsadlar quyidagicha.
1. 
Rivojlantiruvchi maqsad. Kundalik maishiy tushunchalar 
egallanadi, umumiy rivojlanish amalga oshiriladi, dunyoqarash 
kengayadi.
197

---

2. Nutqni rivojlantirish. Nutqiy muloqot ko‘nikma va malakalari 
shakllanadi.
3. Mantiqiy tafakkur rivojlanadi. So‘z - mantiq tafakkuri, sabab- 
oqibatli fikriash shakllanadi.
4. Mehnat-kasbga yo‘naltirish. Qo‘l mehnati, u yoki bu kasbga 
oid qiziqishlar rivojlanadi.
5. Tarbiyaviy maqsad. 0 ‘quvchilarda shaxs sifatlari tarbiya- 
lanadi.
Har bir dars yuqorida keltirilgan maqsadlaming ikki yoki 
uchtasining bajarilishini ko‘zda tutadi. 0 ‘qituvchi dars nihoyasida 
ko‘zlangan maqsadlarga erishilganlikni tekshiradi. Masalan:
Mavzu: «Bodring» (yasash).