Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

oziq-ovqat sohasida
 boialar uchun  tarkibi  zaruriy  minerallar va 
vitaminlarga  boy,  yuqori  kaloriyali  yoki  aksincha,  kattalar uchun  kam 
kaloriyali  oziq-ovqat  mahsulotlari  tayyorlash,  ishlab  chiqarish 
(pishloqlar,  tvorog,  qatiq,  qaymoq  va  h.o.),  saqlash  muddatini 
o'zgartirish va boshqa xil  maqsadlarda qo'llaniladi;
- 
farmatsevtika  sanoati
  rivoji,  yangi  dori-darmonlar  yaratish  va 
klinik  sinovlardan  o'tkazishni  biokimyoviy  tadqiqotlar  va  tahlillar 
natijalariga asoslanadi;
- 
radiatsion  biokimyo
 rivoji  va  ishchi qurollari  organizmga  ta'sir 
etuvchi  turli  xil  nurlarni  o'rganish,  o'lchash  va  saraton  kasalliklar 
kelib  chiqishi  va  rivoji  mexanizmlarini  o'rganish  organizmda  ro'y 
beradigan  biokimyoviy jarayonlami o'rganishga asoslangan;
- 
tibbiyot  sohasida
  biokimyoning  o'rni  va  ahamiyatini  nafaqat 
shifokorlar,  hattoki,  bemorlar  ham  yaxshi  bilishadi,  chunki  tashhisni 
to 'g ’ri  qo'yish  va  davolashni  to 'g ’ri  tashkil  etish  ko'p  jihatdan, 
biokimyoviy  analiz natijalariga asoslanadi;
415

---

- 
biomuhandislik  va  biolexnologiyalar
  rivojining  asosida 
genetika fanining yutuqlari,  genetik axborotlarni o'qisb,  ko'chirish  va 
zaruriy hollarda maqsadli o'zgartirish texnologiyalari yotadi.
Biokimyo  va  moiekulyar  biologiyaning  keyingi  rivoji  nasliy 
kasailiklar  kelib  chiqisb  mexanizmini  aniqlash  va genetik  apparatdagi 
kamchiiiklami 
kasallikka  uchragan  to'qimalarni  sog’lomlari  bilan 
almashtirish  — transplantatsiyani  amalga  oshirish  bilan  bevosita  bog’-- 
liq.  Gen lar  oqsll  hosil  bop’lishini  nazorat  qilib,  organizmdagi  barcha 
kimyoviy 
reaksiyalarni 
boshqaaradi 
va 
organ i.zm 
belgilarini 
shakllayniradi.  Shu  o'rinda,  jahonning  yetakchi  biokimyo  laborato- 
riyalarida  DNKdagi  nasliy  axborotlarni  o'qib  olish  va  moiekulyar 
darajada  tahlil  etish 
muammosi  yechimi  ustida  olib  borilayotgan 
tadqiqotlar  muvaffaqiyati  millionlab  og’ir  bemorlarni  qaytadan 
sog’lom  hayotga  qaytarish  imkoniyatini  berishini  alohida  ta'kidlab 
o'tish  lozim.
14.2,  Biokimyo fanining rivojlanish bosqichlari
Barcha  tabiiy  fan lar  kabi  biokimyo  fani  ham  o'z  rivojlanish 
tarixiga  ega.  Biokimyo  fani  tarixi  tadqiqotchilari  uning  taraqqiyot 
davrini  shartli  ravishda  o'z  xarakterli  belgilariga  ega  bo'lgan 
4 
bosqichga bo'ladilar.
1  bosqich  ~
  qadimgi  dunyo  hunarmandlari  davridan  Yevropa 
uyg’onish  davrigacha  (XIV asr  boshi-.XVI asming  oxirgi  choragi, 
Angliya  va  Ispaniyada  1610-yilgacha  davom  etgan)  bo'lgan  tarixiy 
muddatni  o 'z  ichiga  oladi.  Bu  bosqichning  o'ziga  xos  xususiyati 
shundaki,  kishilar  kundalik  turmushlarida  ko'plab,  biokimyoviy 
jarayonlar 
va  ularning  natijasidan  (xamir  achitish,  uzum-oltna 
sirkalari  va  vino  spirti  olish,  teri  oshlash)  amaliy  foydalanishgan 
bo'lsada,  ulaming  biokimyo  fani  bo'yicha  tizimlashtirilgan  nazariy 
bilimlari  bo'lmagan  va  biokimyoviy jarayonlar  mohiyati  va  borish 
mexanizmlari  bilan  hech  kim  qiziqmagan.  Olib  borilgan  tadqiqotlar 
ko'pincha  tasodifiy  xarakterga  ega  bo'lib,  ayrim  fan  fidoyilaming 
shaxsiy  tashabbusi 
bo'lgan. 
Bu 
davming  oxirida  biokimyo 
fsziologiyaning bir tarkibiy qismi  ko'rinishi sifatida  shakllandi.
2  bosqich
  -   Yevropa  uyg’onish  davridan  XIX  asming  ikkinchi 
yarmigacha  bo'lgan  tarixiy  muddatni  (1610-1850  yy.)  qamrab  oladi. 
Bu davrda,  biokimyo fiziologiyaning  tarkibiy bir qismi  sifatida to'liq
416

---

.Iiakllandi,  jonli  organizmlar  va  o'simiiklarda  boradigan  moddalar 
almashinish  jarayonlari  umumiy  xarakierga  ega  ekanligi  aniqlandi. 
Itiokimyo  o'ziga  xos  ilmiy  faktlar,  bilimlar  va  amaliy  ishchi 
ko'nikmalar bilan boyitildi, asosiy tushunchalar tiziini  shakllantirildi. 
XVI-XVII  asrlarda  tibbiyot  kimyosi  -