|
Radiokimyoviy analiz usullari
- radioaktiv elementlar va ular
izotoplarini ajratish, miqdoriy aniqlashda qo'llaniladi. 1898-yilda P.
Kyuri va M. S. Kyuri
radiy
v a
poloniy
elementlarini uran rudasidan
ajratib olishda qo'llashgan. Bu usul bir necha variantlarga ega bo'lib,
yuqori sezgirlikka ega, tezkor, yadro materiallari anaiizida 20-40
obyektni bir vaqtda aniqlovchi asosiy usul hisoblanadi.
10.6. X XI asrda analitik kimyoning istiqbollari
Analitik kimyoning hozirgi zamon bosqichi shu bilan alohida
farq qiladiki, u kimyo fani chegarasidan ancha chiqib ketdi va o'z
vazifalarini bajarishda boshqa fanlarning imkoniyatlari va ilg’o1"
yutuqlaridan
foydalanmoqda,
yuqori
darajada sezgirlikka va
selektivlikka ega gibrid usullami, masalan,
xromato-mass-spehso-
metriya
usullarini keng qo'llamoqda. Aviasozlik, kosrnik apparatiar
va yadro energetikasi materiallari tozaligiga qo'yiladigan talablar,
kimyoviy nanotexnologiyalar asosida ishlab chiqarishni analitik
nazorat qilish, atrof-muhitni muhofaza qilish va ekologik monitoring
yuritish,
oziq-ovqat xavfsizligi, inson, hayvon va o'simliklarda
uchraydigan turli kasalliklar tashxisini takomillashtirish va ixtisos-
Iashtirilgan dorivor tnoddalarni sertifikatlash talablarining ortishi,
yuqori sezgirlikka ega va tan lab ta'sir etuvchi reagentlar yaratish,
tahlil
jarayonini
avtomatlashtirish
va
kompyuterlashtirish,
radiometrik tahlil usullarini amaliyotga kiritishni taqozo etmoqda.
105-rasm. Zamonaviy potentsiometrik analiz uskunasining ko'rinishi.
341
X X I
asr analitik kimyosi:
kvant kimyosiga asoslangan fizik-
matematik apparatdan foydalanish, analitik obyektlar analiz tartibini
ishlab chiqishda modellashtirishni qo'llash, namuna miqdori yoki
hajmini minimallashtirish, analizatorlar sezgirligi, ish diapazoni va
diagnostik ko'rsatkichlarini oshirish, analiz vaqti va sarf-xarajatlarini
kamaytirish yo'nalishlarida rivojlanadi.
Tayanch iboralar
Analitik kimyo. Sifat analizi. Miqdoriy analiz. Kimyoviy analiz.
Hajmiy analiz. Tortma analiz. Organik reagent. Kinetik analiz usuli.
Elektrokimyoviy analiz usullari. Optik analiz usullari. Spektral analiz
usullari. Xromatografik analiz. Fizik analiz usullari.
Radioizotop
analiz usuli. Fizik-kimyoviy usullar.
Nazorat savollari
1. Analitik kimyo qachondan boshlab fan sifatida shakllandi ?
2. “H o'l” va “quruq” analiz usullari farqini tushuntiring.
3. Sifat analizda mikroskop qaysi olimlar tomonidan
qo'llanilgan ?
4. T. Bergman va K. Frezeniuslarning analitik kimyo rivojiga
qo’shgan hissasini tegishli misollarda yoriting.
5. “Bo'laklab” analiz qilish usulini qaysi olim ishlab chiqqan ?
6. Tizimli sifat analiz usulini qaysi olimlar ishlab chiqqan ?
7. Organik reagentlardan foydalanishga misollar keltiring.
8. Qaysi olimlar gaz moddalar analizining asoschilari
hisoblanadi ?
9. Hajmiy analiz usullarini qaysi olimlar yaratishgan ?
10. Tortma analiz usullarini qaysi olimlar ishlab chiqishgan ?
11. Kompleksonometrik titrlashning afzalliklarini ko'rsating.
12. Optik analiz usullari qaysi obyektlar uchun qo'llaniladi ?
13. Elektrokimyoviy analiz usullarining asoschilarini keltiring.
14. Spektral analiz usullari qanday afzalliklarga ega ?
15. Xromatografik analiz usuli qachon va qim tomonidan taklif
etilgan ? 16. Xromatografik analiz usullari qaysi belgilariga
ko'ra guruhlanadi ?
17. “Nishonlangan atomlar” usuli qaysi hollarda qo'llaniladi?
342
18. Analitik usulga qo'yiladigan asosiy talablarni keliiring.
19. XXI asr analitik kimyosining bosh vazifalarini ko'rs-itmg.
20. O'zbekiston kimyogar-analitiklari haqida ma'lumoi keltiring.
Adabiyotlar
1. Баталин A. X. Аналитическая химия и пути ее развития.-
Оренбург.- 1961.-388 с.
2. Беккер Ю. Хроматография. Инструментальная аналитика:
методы хроматографии и капиллярного электрофореза.- М.:
Техносфера.- 2009.
3. Вершинин В.И., Золотов Ю.А. Периодизация истории
химического анализа и аналитической химии как науки // ЖАХ.-
2009.- № 8.- С, 881-889.
4. Волков В.А., Вонский Е.В., Кузнецова Г.И. Выдающиеся
химики мира.- М.: Высшая школа.- 1991.- 656 с.
5. Карасек Ф., Клемент Р. Введение в хромато-масс-спектро-
метрию. Пер. с англ.- М.: Мир.- 1993.
6. Крешков А.П. Основы аналитической химии. В 3-х т.-
М.: Химия, 1976.- Т.2.- 376 с.
7. Отто М. Современные методы аналитической химии.
Изд. 3-е.- М.: Техносфера,- 2008,- 244 с.
Do'stlaringiz bilan baham: |
