Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi tashqi iqtisodiy aloqa shakllari va ko‘rsatkichlar tizimi

Eksport kvota deganda muayyan tovarni eksportga belgi­lan­gan hajmda (hissada) ishlab chiqarish va yetkazib berish jarayoni tushuniladi. Eksport kvota darajasini (K_EK) aniqlash uchun eks­port hajmini (EK) yalpi ichki mahsulot (YaIM) hajmiga bo‘lish kerak:

Eksport kvota darajasining o‘zgarishini uning indeksi yordamida aniqlash va tahlil qilish mumkin:

Eksport kvota dinamikasi (Kek) mazkur davlatning xalqaro iqtisodiy munosabatlarda qanday sur’atlarda jalb qilinganligini bildiradi.

Eksport va importning yig‘indisi tashqi savdo aylanmasini (ay­lanmasini) tashkil qiladi. Eksport va import o‘rtasidagi farq, tash­qi savdo qoldig‘i hisoblanadi. Agar eksport importdan oshsa, farqi musbat, aksincha bo‘lsa, manfiy bo‘ladi. Agar qoldiq manfiy bo‘l­sa, tashqi savdo balansining taqchilligini bildiradi. Eksportning ko‘payishi tovarlarni sotuvchi mamlakat YaIMning ko‘payishiga, importning oshishi esa YaIMning kamayishiga olib keladi. O‘zbekiston Respublikasining tashqi savdo aylanmasida eksport­ning hissasi 2003-yilda 55,7%; importning hissasi esa 44,3% ni tash­kil qildi, demak eksport va import o‘rtasidagi farq mus­batdir.


3. Ishlab chiqarish kooperatsiyasini tavsiflovchi
ko‘rsatkichlar


Tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha ish­lab chiqarish kooperatsiyasi mamlakatlar va korxonalar o‘rtasida yuzaga kelishi mumkin. Ikki va undan ortiq mamlakatlar va ular­ning ixtisoslashgan korxonalari o‘rtasida biror-bir turdagi piro­vard mahsulotni ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatish bo‘yicha yu­zaga keladigan hamkorlikdagi faoliyat ishlab chiqarish koope­ra­tsiyasi shaklida namoyon bo‘ladi.
Ishlab chiqarish kooperatsiyasi tashqi iqtisodiy aloqa muno­sabatlarining asosiy shakllaridan biridir. Ushbu jarayon bilan bog‘­liq faoliyat ma’lum ko‘rsatkichlarda o‘z ifodasini topadi.
Makroiqtisodiy statistika ishlab chiqarish kooperatsiyasini qu­yidagi ko‘rsatkichlar yordamida ifodalaydi:

•