Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha

Bronza davrida shakllangan «ko'chmanchi chorvadorlar» madaniyati mil. avv. III ming yillik oxiri-II m. y. boshlariga oid bo'lgan Buxoro vohasidagi Zamonbobo manzilgohida o'rganilgan. Zamonbobo aholisi katta yarim yerto'lalarda yashab, bronza va tosh qurollar ishlatishgan. Kulolchilik dastgohisiz qo'lda ishlangan tagi yumaloq, yassi sopol idishlardan foydalangan. Jez davrida madaniyat yodgorliklari Amudaryo va Zarafshonning qo'yi oqimidan, Toshkent vohasi, Farhona vodiysi, Samarqand viloyatidan topilgan. Ular chorvador qabilalar madaniyatining vujudga kelishi haqida qimmatli ma'lumotlar beradi. Chorvador qabilalar jez davrida o'troq turmush tarziga o'ta boshladi, qisman dehqonchilik bilan shuhullanadi, keyinchalik ko'chmanchi chorvadorlarga aylanishgan.
Arxaik madaniyat o'rniga qadimgi sivilizatsiya madaniyati o'rnatildi: murakkab-ijtimoiy tizimga ega bo'lgan dastlabki davlatlar, diniy va qonunchilik shakllarining rivojlanishi, shahar va yozuvlar. Biroq arxaik madaniyat izsiz yo'qolmadi. Uning ayrim qirralari jahon xalqlari miflarida, fol`klarida, inson ruhiyatining chuqur «arxetiplari» da saqlangan. K.Yungning nazariyasiga ko'ra arxetiplar- «ongsiz jamoaning» ruhiy tuzumidir. Ular zamondan tashqarida namoyon bo'lib, shunga muvofiq tarzda qiyofalar, yashagan va yashovchi kishilarning tuyhusi va fikri shakllanadi, ramziy tasvirlarda, miflarda aks etgan jamoaga xos bo'lgan tarixiy tajribada olamni anglashning ibtidoiy shakllari saqlangan. Kishilar ko'pincha o'zlari payqamagan holda u yoki bu an'analari bilan, ulardagi arxetipik ramzlardan ajralgan holda yashaydilar. Barcha zamonaviy madaniyatlar asosidagi bu chuqur negizni sezish va o'rganish hozirda sodir bo'layotgan jarayonlarni yaxshi tahlil qilishimizga, ma'lum ma'noda kelajakka nazar tashlashimizga yordam beradi.
Urug’ jamoaning paydo bo’lishi - dastlabki ma’naviyat nishonasi. Ibtidoiy jamoa tuzumi davri san’atining oziga xos xususiyatlari
Ibtidoiy sanʼat - ibtidoiy jamoa tuzumi davri sanʼati. Ilk namunalari hozirgi tipdagi odam paydo boʻlgan soʻnggi paleolit davri (taxminan mil. av. 30 ming yilliklar) ga mansub. Ibtidoiy sanʼat ibtidoiy jamoa kishisiga dunyoni oʻzgartirishda orttirgan tajribalarini avloddan avlodga uzatuvchi kuch, dunyo toʻgʻrisidagi tushuncha va bilimlarini aks ettiruvchi vosita boʻlib xizmat qilgan. Tasvirlash ibtidoiy odam uchun oʻz tushuncha va maʼnaviy madaniyatini, tasavvurini ifodalashga xizmat qilgan. Shular zaminida asta-sekin inson faoliyatining turli shakl va ko’rinishlari yuzaga kelgan. Sanʼatning yuzaga kelishi insoniyat taraqqiyotida buyuk bosqich boʻldi. Ibtidoiy jamoa ichida ijtimoiy aloqalarni yuzaga kelishiga, maʼnaviy olamni, ularning goʻzallik haqidagi tushunchalarini shakllanishiga xizmat qilgan sanʼat oʻz rivojida animizm (tabiat hodisalariga insoniy fazilatlarni berish) va totemizm (hayvonlarga sigʻinish, urugʻ jamoasining kelib chiqishini biror hayvonga taqalishi) kabi afsona va qarashlarga tayangan.
Dastlab sodda shakli, belgi tarzidagi tasvirlardan asta-sekin hayvonlar xususiyati, koʻrini-shi, xarakterini haqqoniy va toʻlaqonli tasvirini yaratishga oʻtishdan va shular asosida kishilar qayoti, yashash tarzi haqida keng mulohaza yuritadigan murakkab kompozitsiyalar yaratish jarayoniga yetib borgan, realistik shakllar zaminida esa soddalashtirilgan handasiy shakllar darajasiga qadar koʻtarilgan belgi va siymolar orqali murakkab his-tuygʻu, fikrlarni ifodalovchi naqsh mujassamotlari va yozuvlar paydo boʻlishiga olib kelgan. Ibtidoiy sanʼat ning ilk namunalarida ovchilik bilan shugʻullangan inson oʻz muhitini — ov manzaralarini aks ettirib gʻorlarning devorlariga, qoyatoshlarga ishlagan tasvirlarida (boʻyab, boʻrtma hosil qilib ishlangan), loydan tayyorlangan, toshni yoʻnib ishlagan haykallarida ovlanadigan hayvonlar (zubr, ot, ki-yik, mamont, yovvoyi hayvonlar va b.), odamzotlarni (koʻproq ayollar)ni ifodalagan (Fransiyaning La-Ferrasi, Lasko gʻorlari, Ispaniyaning Altamira gʻori, Sahroi Kabirning Tassilin-Ajar degan joyidagi qad. odamlar yashagan qarorgoxlar va b.).