|
Ta’lim tizimini loyihalashtirishda samarali natijaga mualliflarjamoalarini tuzish orqali erishiladi, bunga jamiyatning turli qatlamlardagi, davlat, nodavlat, jamiyat tashkilotlarining vakillari kiradi. Aniqlikka talab loyihaviy maqsadlarga erishish uchun kafolatning ta’minlanganligiga bog‘lik. Buning uchun loyihaviy faoliyatga qatnashayotgan kishilar belgilangan o‘zgarishlarni amalga oshirishda zarur bo‘ladigan vakolatdarajasiga ega bo‘lishlari, loyiha esa zahiralar nuqtai nazaridan ta’minlangan bo‘lishi xam zarur.
Boshqarishga quyiladigan talablar. Loyihani boshqarishning unumliligi ko‘p jihatdan loyiha intizomi mavjudligiga bog‘liq, bu esaharakatlarning vaqtinchalik chegaralanganligini, bajariladigan ishlarningmazmunan va texnologik muayyan bo‘lishini talab qiladi. Boshqaruvningmuvaffaqiyatli bo‘lishi, shuningdek, har qaysi loyihaviy ishlarning axborotlita’minlanganligining to‘liq bo‘lishiga bog‘liq, bu esa o‘z navbatida boshlang‘ichtashxisli, xulosaviy va boshqa ma’lumotlarni olishni talab qiladi.
Loyihalash faoliyatining texnologikligi qayta o‘zgartirish harakatlarning birgalikda olib borilishiga, cheklangan bosqichining samarasigaasoslanadi. Bunda qayta o‘zgartiruvchi samara ham birgalikdagi natijaga va hamloyiha ishtirokchilariga taqaladi. Loyihalashtirish tabiatidan kelib chiqib, pedagogik loyihalarda bir qiymatli qarorlar yo‘qligini e’tirof qilishlozim, loyihaviy faoliyat esa mazmunni va texnologik ko‘p ko‘rinishlilikdir.Loyihalar ustida ishlashda nafaqattadqiqotchilar, ko‘pgina boshqalar ham,talabalarning mustaqil bilishfaoliyatining turli uslublaridan foydalanadilar. Ular orasida tadqiqotuslubi deyarli markaziy o‘rinni egallaydi, lekin, katta qiyinchiliklartug‘diradi. Shu sababdan bu uslubning tavsifnomasi ustida to‘xtalish muhimhisoblanadi. Tadqiqot uslubi yoki tadqiqot loyihalari uslubi ilmiymetodologiya asosida dunyoni o‘rganishni rivojlantirishga asoslanadi, bu esaumumiy ta’limning o‘ta muhim vazifalaridan biri hisoblanadi.
O‘quv-tadqiqot loyiha va umumiy metodologik yondashuvga muvofiq tuziladi:
tadqiqot faoliyati maqsadlarini aniqlash (loyihani tayyorlashning bu bosqichio‘qituvchi tomonidan bajariladi);
boshlang‘ich materialning tahlilinatijalari bo‘yicha tadqiqot muammosini o‘rtaga tashlash (bu bosqichda loyihaishtirokchilarining mashg‘ulotlardagi mustaqil faoliyati ko‘rsatilishi ma’qul, masalan, «aqliy hujum» shaklida);
qo’yilgan muammoni yechishning imkonli usullari va kelajak tadqiqot haqidagi farazni ta’riflash;
ochilgan muammolarga aniqlik kiritish, ma’lumot to‘plash, uni ishlash, natijalar tahlili, tegishli hisobotni tayyorlash, olingan natijalarning amalda qo‘llanilishini muhokama qilish.
Loyihalash ta’lim uslubining amalga oshirilishi pedagog faoliyatiningo‘zgarishiga olib keladi. U tayyor bilimlar tashuvchisidan o‘z talabalariningbilish faoliyatiningtashkilotchisiga aylanadi. O‘quv xonasidagi psixologikmuhit ham o‘zgaradi, chunki pedagogga o‘z o‘quv-tarbiya ishi va talabalarningishini turli-tuman mustaqil faoliyatlariga, tadqiqot, izlanish, ijodiyxarakterdagi faoliyat ustunligiga qaratishiga to‘g‘ri keladi.
Barcha loyihalarga tashqi baho zarurligi to‘g‘risida alohida shuni qaydetish lozim, chunki faqat shu yo‘l bilan ularning samaradorligi, kamchiliklarborligini, o‘z vaqtida tuzatish ishlarini olib borish mumkin. Bunday baholashtavsifnomasi ko‘pincha loyihaning tipiga, uning mavzuiga, mazmuniga, o‘tkazish shartlariga bog‘liq bo’ladi. Agar bu tadqiqot loyihasi bo‘lsa, u albattao‘ziga o‘tkazish bosqichlarini ham qabul qiladi, bunda loyihadan muvaffaqiyatko‘p jihatdan alohida olingan bosqichlarda ishning to‘g‘ri tashkilqilinganligiga bog‘lik bo‘ladi. Shunga ko‘ra talabalarning bunday faoliyatinibosqichlar bo‘yicha kuzatish, uni qadam-baqadam baholab turish zarur. Shu bilanbirga bunda baholash, hamkorlikdagi kabi, baho qo’yish ko‘rinishida bo‘lishishart emas. Rag‘batlantirish shakllari, eng oddiysidan boshlab, turlichabo‘ladi: “Hammasi to‘g‘ri. Davom etaveringlar” yoki “To‘xtash va uylab ko‘rishzarur. Nimadir o‘ngidan kelmayapti. O‘ylab ko‘ringlar”. Musobaqa mazmuniga ega o’yin loyihalarida, ko‘p ballik tizimdan (12 dan 100 ballgacha) foydalanishma’qul. Ijodiy loyihalarda ko‘pincha oraliq natijalarni baholashga imkonbo‘lmaydi. Lekin doimo ishni kuzatish kerak bo‘ladi. Boshqacha aytganda, loyihani tashqi oraliq va yakuniy baholash zarur, lekin u mavjud omillargabog‘liq ravishda turli shaklda bo‘ladi. Pedagog yoki ishonchli mustaqil tashqixolislar birgalikda faoliyatning doimiy monitoringini o‘tkazib turishadi, lekin bu xushmuomalalik, zarur bo‘lsa loyiha ishtirokchilariga yordam berishtariqasida olib boriladi.Loyihani tuzilishiga umumiy yondoshuv masalalariga to‘xtalish lozim: Doimo loyiha mavzusi, uning turi, ishtirokchilar sonini tanlashdanboshlash kerak. So‘ng, pedagog belgilangan mavzular doirasida tadqiq etish zarurbo‘ladigan muammolarning imkonli ko‘rinishlarini aniqlaydi. Muammolarning o‘zi talabalar tomonidan, pedagog yordamida qo‘yiladi(yo‘llovchi savol-javoblar, muammolarni belgilashga olib keluvchi vaziyatlar, shu maqsaddagi videolavhalar va hokazo). Bunda jamoaviy muhokama etish yo‘libilan “aqliy hujum” uyushtirish ma’qul bo‘ladi. Eng muhimi vazifalarniguruhlar bo‘yicha taqsimlash, tadqiqotning imkonli usullarini muhokamaqilish, axborotlar, ijodiy holatlarni izlash. Bundan keyin loyihagaqatnashuvchilarning yakka tartibda yoki guruhlar bo‘yicha tadqiqiy, ijodiymasalalari bo‘yicha mustaqil ishlari boshlanadi. Guruhlarda olingannatijalarni oraliq muhokama qilishlar doimo o‘tkaziladi. Loyihalarnibajarishning zaruriy bosqichi: ularni himoya qilish, ularga baho berishdir.
Ish uni jamoa o‘rtasida muhokama qilish, xolis xulosalash, tashqi bahonatijalarinie’lon qilish, xulosalarni bayon qilish bilan tugaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
