Tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor “tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

8.11. Ionizatsion gaz analizatorlari

Ionizatsion gaz analizatorlaridan havodagi zararli moddalarni aniqlashda, shuningdek, portlash xavfi bor gaz aralashmalarini nazorat qilishda foydalaniladi.

Ular ishlash prinsipi bo‘yicha ikki gruppaga: alangali-ionizatsion va aerozolli-ionizatsion gaz analizatorlariga bo‘linadi.

Alangali-ionizatsion gaz analizatorlari organik moddalarning vodorod alangasida ionlashuviga asoslangan. Alangali-ionizatsion o‘zgartkich elektr maydonga joylashtirilgan vodorod goreklasidan iborat. Sof vodorod yonganida ionlar deyarli hosil bo‘lmaydi, shuning uchun sof vodorodning elektr o‘tkazuvchanligi juda ham past bo‘ladi. organik moddalarning alangasi paydo bo‘lganida ularning ionlashuvi sodir bo‘ladi va alanganing elektr o‘tkazuvchanligi keskin ortadi.

Bu gaz analizatorining prinsipial sxemasi 8.12- rasmda keltirilgan. O‘lchash elektrodlaridan biri gorelka 1 bo‘lib, unga manba 4 dan 60-300 V li o‘zgarmas kuchlanish beriladi, gorelka korroziyabardosh po‘lat yoki titandan tayyorlanadi. Ikkinchi (kollektorli deb yuritiladigan) elektrod o‘rnida yupqa devorchali silindr xizmat qiladi, u gorelka 1 bilan o‘qdosh bo‘lib, nodir metallar (platina, oltin, titan) dan tayyorlanadi. O‘zgartkichning ionizatsiya kamerasiga yonishni saqlab turish va vodorodning yonish ma’suloti bo‘lgan suvning kondensatsiyalanishining oldini olish uchun havo kiritib turiladi.

O‘zgartkichda zanjirda ionizatsiya tokining paydo bo‘lishiga reaksiya davomida elektrodlarda musbat va manfiy zaryad eltuvchilarning hosil bo‘lishi sabab bo‘ladi. ionizatsiya tokining 10-7 – 10-8 Adan oshmaydi. SHu munosabat bilan o‘zgartkichning tok signali o‘zgarmas tok kuchaytirgichi 5 ga beriladi. Kuchaytirilgan signal ikkilamchi asbob 6 ga (masalan, avtomatik potensiometrga yoki signalizatsiya qurilmasiga keladi), bu qurilma konsentratsiya berilgan qiymatidan ortib ketganida signal chiqaradi.