Tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor “tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

8.16-rasm. Ionlashgan nur manbalari

Har bir spektrda eng qisqa to‘lqin li tormozli nurlanish min elektronning tezlantiruvchi maydonda olgan energiyasi butunlay foton energiyasiga aylanganda yuzaga keladi:

(8.2)

bu ifodadan

(8.3)

Bu formulani amaliy maqsadlar uchun qulay bo‘lgan ko‘rinishga keltirish mumkin:

(8.4)

bu erda min to‘lqin uzunligi, 10-10m; U-kuchlanish, kV. Plank doimiysini tajriba yo‘li bilan aniqlashning eng aniq usullaridan biri topilganligini qayd etamiz.

Odatda qisqa to‘lqinli rentgen nurlanishni uzun to‘lqinli rentgen nurlanishiga nisbatan ko‘proq o‘tuvchanlik qobiliyatiga ega bo‘lib, qattiq nurlanish deyiladi, uzun to‘lqinligi esa yumshoq nurlanish deb ataladi.

8.17 –rasm va 8.4-formuladan ko‘rinib turibdiki, rentgen trubkasidagi kuchlanishni oshirish bilan nurlanishning spektral tarkibi o‘zgartiriladi va qattiqligi oshiriladi.

Agar katodning cho‘g‘lanish ‘arorati ko‘tarilsa, elektronlar emissiyasi va trubkadagi tok uchun ortadi. Bu esa ‘ar sekundda rentgen nurlanishi chiqaruvchi fotonlar sonini ko‘paytiradi. Uning spektral tarkibi o‘zgarmaydi. 8.18 –rasmda bir xil kuchlanish va katod cho‘g‘lanish tokining ‘ar xil (I1r I>2r) qiymati uchun tormozli rentgen nurlanishi spektrlari ko‘rsatilgan.

Rentgen nurlanishi oqimi quyidagi formula bilan aniqlanadi.

F=kIU²Z (8.5)

bu erda U va I rentgen trubkasidagi kuchlanish va tok kuchi;

Z-anod moddasi atomning tartib nomeri; k=10-9V-1-proporsionallik koeffitsienti. Turli antikatodlarda U va Ich bir xil bo‘lgan hol uchun olingan spektrlar 8.17-rasmda tasvirlangan.

1,2 1,6 2,0 2,4 2,8 , 10^-10 M