Tasdiqlayman’’ Oltiariq sanoat texnikumi direktori ­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­ U. Jomiyev

Maqsad va vazifaning belgilanishi:
(2.2-ilova)
Mashg’ulotning nomi, rejasi, maqsad va kutilayotgan natijalar bilan tanishtiradi va yozib olishlarini aytadi.



yANGI Mavzu: Tugun potensiallari usuli .
Reja:

1. 
   Elektr zanjirlarini hisoblash usullari.
   
2. 
   Kirxgof qonunlarini bevosita qo‘llash usuli.
   
3. 
   Tugun potensiallari usuli .
   
4. 
   da xisoblash
   

5. 
   Kirxgof qonunlarini bevosita qo‘llash usuli.
   

8. 
   Ma’lumotlar to’plamidan ekstremal qiymatlarni aniqlash
   

O’quvchilar faoliyatini faollashtirish:
(2.3-ilova)

Tezkor so’rov usuli orqali bilimlarni faollashtiradi.

Tezkor so’rov uchun savollar

7. 
   Tugun nima?
   
8. 
   Kontur nima?
   
9. 
   Sxemada nechta kontur nechta tugun bor?
   

Yangi o’quv materiali bayoni:
(2.4-ilova)
Nazariy darsning asosi bayon qilinadi.

Tugun potensiallar usuli

Ma'lumki, agar zanjirdagi berilgan EYuK manbalari va qarshiliklari bo'yicha zanjirning tarmoqlaridagi toklari va barcha tugunlari orasidagi kuchlanishlar tushuvi topilishi mumkin bo'lsa, bunday zanjirni taxlil qilish mumkin deb hisoblanadi.
Agar ixtiyoriy murakkab elektr zanjirdagi tugunlardan bittasini ajratib olib, uning potensiali nolga tenglashtirilsa, u holda qolgan barcha tugunlarning potensiali ana shu tugunga nisbatan aniqlanadi:
Masala:
Rasm-1.11 dagi elektr zanjir uchun tenglamalar soni ikkita bo'ladi, ya'ni a, b va v tugunlarning potensiallarini tegishlicha _а₁; _б ₂ va ₃0 orqali belgilab, butun zanjirning toklari uchun quyidagi tenglamalarni tuzamiz:
I₁ g₁(E₁-₁); I₂ g₂₁; I₃ g₃(₁-₂); I₄ g_4₂; I₅ g₅(E₂-₂) g₁;g₂;g₅ – zanjirning tegishli tarmoqlarining o'tkazuvchanligi.
Bu toklarning qiymatlarini Kirxgofning birinchi qonuniga binoan quyidagicha yozish mumkin:
g₁(E₁-₁) g₂₁- g₃(₁-₁) g₃(₁-₁)- g_4₂ g₅(E₂-₂)0
Butenglamalarni yechish uchun quyidagi belgilashlar kiritamiz: g₁₁g₁g₂g₃-1-tugunning xususiy o'tkazuvchanligi, g₂₂g₃g₄g₅ –2-tugunning xususiy o'tkazuvchanligi,
g₁₂ g₂₁ g₃ –1 va 2-tugunlarning o'zaro o'tkazuvchanligi.
Yuqoridagi formulalarni quyidagicha yozish mumkin: ^g11^1^{- g}12^2^I1
-g_21₁ g₂₂₂I₂
Bu tenglamalar sistemasini ham minorlar va aniqlovchilar yordamida yechish
mumkin.
Masala:
Rasm-1.11 da berilgan zanjir uchun xar bir tarmoqdagi toklarni tugun potensiallar usuli bilan hisoblang. Bunda: R₁R₂2 Om, R₃R₄R₅1 Om,
E₁40 V, E₂10 V ga teng.