Tasdiqlayman” O’. T. I. B. D. O’. B. M. Islomov

3-ilova

BAHOLASH KO’RSATKICHLARI VA MEZONLARI

Ko’rsatkichlar	Baholar
	5	4	3	2
Mavzu bo’yicha bilimlarini rivojlantirish: “Aqliy hujum” usuli bo’yicha ma’lumotlarni bayon qilishi	Mavzu bo’yicha ma’lumotlarni to’liq bayon qiladi.	Mavzu bo’yicha ma’lumotlarni noto’liq bayon qiladi.	Mavzu bo’yicha ma’lumotlarni qisman bayon qiladi.	Mavzu bo’yicha ma’lumotlarni umuman bayon qilmaydi.
Bilimlarini mustahkamlash: “ Savollar bilan hujum usuli”	Savollarga to’liq javob beradi	Savollarga noto’liq javob beradi	Savollarga qisman javob beradi	Savollarga umuman javob bermaydi
Jami:	5	4	3	2

KICHIK GURUHLAR FAOLLIKLARINI BAHOLASH MEZONLARI

Ko’rsatkichlar	Maks. Baho	Guruh ishi natijalarining bahosi
		1	2	3	4	5
Ma’lumotning to’liqligi	5
Taqdimot (ma’lumotning chizmali tarzda taqdim etilishi)	5
Guruhning faollik darajasi (qo’shimchalar kiritish, savol-javoblar berish)	5
Baholarning maksimal hajmi	5

4-ilova

Mavzuni mustahkamlash maqsadida

“Aqliy hujum” metodi - biror bir muammo bo’yicha o’quvchilar tomonidan bildirilgan erkin fikr va mulohazalarni to’plab, ular orqali ma’lum bir echimga kelinadigan metoddir .

metodining tuzilmasi

Muammoli savol beriladi



Fikr va g’oyalar bildiriladiva jamlab boriladi







Fikr va g’oyalar guruhlanadi






Aniq va tog’ri javoblar tanlab olinadi

Savol: 1.Tamaki chekishning inson hayotidagi salbiy oqibatlari.
2.Tamaki chekish natijasida organ va to’qimalardagi o’zgarishlar.
.
5-ilova
O’quvchilar mashg’ulotning kirish qismida B/B/B jadvalining 1-2-ustunini, yakuniy qismida esa 3-ustunini to’ldiradilar.

BILAMAN	BILISHNI HOHLAYMAN	BILIB OLDIM
Tamaki chekishning salbiy ta’sirlarini.

Y
Tamaki chekishni oldini olishda valeologik yondoshuvlar
angi mavzu bayoni



Tamaki chekishning sogiiqqa zarari.
Tamaki chekish odam organizmiga t a ’sir qiladimi? So‘zsiz t a ’sirqiladi. Odam papiros chekkanda tamaki tutuni bilan nafas oladi,o ‘pkaga kislorod o ‘rniga S 0 2 (karbonat angidrid) gazi borib, qonga
o‘tadi, organizmdagi moddalar almashinuvi buziladi, bunday holat,o‘z navbatida, organizm kislorod tanqisligiga sabab bo'ladi. Tamakitarkibidagi ammiak namlik ishtirokida o ‘pka alveolalari (hujayralarida)ishqor - nashatir spirtiga aylanadi. Bu ishqor o'pkaning shilliq qavatinita ’sirlab, chekuvchida bronxit kasalligini keltirib chiqaradi. Buningoqibatida o ‘pkaning turli yuqumli kasalliklarga chidamliligi kamayadi.Olimlar m a ’lumoticha, sil kasalligiga duchor b o ‘lganlarning 90 foizi c h e k u v c h ila rd ir. T am ak i ta rk ib id a g i k o n s e ra g e n m o d d a la r chekuvchilarda saraton (rak) kasalligini keltirib chiqaradi. Tamaki tarkibidagi nikotin — kuchli zahar. Nikotin-ning 0,1 grammi odamni o’ldiradi. Bu doza 20 dona papirosda mavjud. Agar chekuvchi har kuni 20 dona papiros cheksa, 30 yil mobaynida 200 ming dona papiros chekadi, bu 160 kg tamaki degani. Bunday miqdordagi papiros
tarkibida 800 g nikotin b o 'lad i. Chekuvchi bir k u n d a o d amn I oidiradigan miqdordagi nikotinni yutadi. Lekin bu nikotin oz-oz miqdorda organizmga kiradi. Nikotin birinchi navbatda nervtizimini zaharlaydi. Uzoq muddat papiros chekkan o d am n in g q o ‘llari qaltiraydi, nafas olishi qiyinlashadi, o ‘q tin -o ‘qtin yo‘taladi, k o ‘ngli
ayniydi. Nikotin simpatik va parasimpatik nerv tizimlariga t a ’sir etadi. Bemorda dastlab yurak tez-tez qisqaradi, qon bosimi ortadi, periferik qon tomirlarida spazma, yurakning toj tomirlarida kengayish holatlari
sodir bo'ladi. Qonda nikotin moddasining ko'payishi tufayli bemorda infarkt kasalligi kelib chiqadi. Tamaki tu tu n i bronxlarni keskin toraytirib, so‘ng kengaytiradi. Chekish tufayli odamning xotirasi susayadi, ozib ketadi. Yosh o'smirlarning chekishi tufayli bola o'sish va rivojlanishdan orqada qoladi, urug‘ hujaylarida o'zgarishlar sodir bo'ladi, jinsiy ojizlik kelib chiqadi.
Tamaki chekuvchilarda askorbin kislota, furosemid, geparin,esterogenlarning t a ’sir etish kuchi kamayib ketadi. Shuning uchun,chekuvchilarda qon bosimi, qandli diabet, yurak ishemiyasi kasalliklari kuzatiladi. Oshqozon yarasi nafas yo'llari kasalliklarini davolashni qiyinlashtiradi. Nikotin buyrak usti bezi funksiyasiga juda salbiy ta ’sir
etadi. Bundan tashqari nikotin ateroskleroz kasalligining zo'rayib ketishiga sabab bo'ladi.
Surunkali chekish orqa miya funksiyalariga salbiy t a ’sir etadi. Bu jinsiy ojizlikka sabab bo'ladi. Ayniqsa, yosh qizlaming papiros chekishi barcha a ’zolariga zararli ta ’sir etadi. Chekuvchi qizlar rivojlanishdan orqada qoladilar, tez kasallanadilar, hayz ko'rish sikli buziladi. Surunkali chekish qiz bola husnini buzadi, u erta balog'atga yetadi. Chekuvchi ayollar tez qariydilar, yuzlariga ajin tushadi, yuz terisining rangi o'zgaradi



Nikotin oshqozon shirasining ajralish me’yorini buzadi va undakislota miqdorining izdan chiqishiga olib keladi. Chekish jarayonidaoshqozon tomirlari torayadi, oshqozonning shilliq qavati yallig'lanadi.Ularda sezish organlarining faoliyati izdan chiqadi. Chekuvchida astasekin
rang ajratish qobiliyati pasaya boradi, dastlab yashil, so'ng qizil va sariq ranglarni ajrata olmay qoladi. Aksariyat chekuvchilarda eshitish sezgirligi kamayadi. Chekish tufayli quloq nog'ora pardasi qalinlashadi, eshitish suyakchalarining hajmi kichrayadi. Hozirgi vaqtda ko'pgina chekuvchilarning yoshi 20-30 da bo'lib, yosh oila qurgan bo'ladilar. Shuning uchun chekuvchi ota-onalar birinchi navbatda o 'z bolalariga zarar etkazadilar. Chekuvchi onaning
ko'krak sutida nikotin bo'lgani uchun u qo'lansa hir chiqaradi, biroz taxir mazali bo'ladi. Shuning uchun ba ’zi bolalar onasini emmay qo'yadi. Chekuvchi onaning bolasi ham passiv chekuvchi bo'lib qoladi. Angliyaning shimolida yashovchi 16 mingta bolalardan so'rovnoma o'tkazilganda, ota-onasi chekadigan bolalarning 48 foizi tez yo'talishini aytganlar. O'smirlar kattalardan berkitib chekkanda papiros tutuni bilan ko'proq zararli moddalar o'pkaga o 'ta r ekan. Papiros tez chekilsa,
o'pkaga 2 marta ko'p nikotin o'tishi isbotlangan. Chekuvchi o'smir organizmi jismoniy va psixik rivojlanishdan orqada qoladi. Maktab bolalarining papiros va nos chekishi hech qanday odob-axloq me’yorlariga to 'g 'ri kelmaydi. Bola qancha yosh chekishga urinsa,uning papiros va nos chekishni tashlashi shuncha qiyin b o iad i. Chekuvchi odamlarda ishchanlik qobiliyati past b o ‘ladi. Chekuvchilar atrof-muhit musaffoligini buzadilar va havoni zaharlaydilar.