Tasdiqlayman” Farg’ona pedagogika kolleji O`ibd o`rinbosari O. Tuychibayeva

Muhr. Shtamp.Ishlab chiqarishda bosim kuchi bilan detal yasaydigan asbob muhr deyiladi. Muhr shtampning bir turidir. U qalin karton yoki rezinadan tayyorlanadi. Turli shakllar o'yib ishlangan karton yoki rezina yog'och plactinkaga yopishtiriladi. Agarda harflar o'yib tushiriladigan bo'lsa, unda harflarning ko'zgu-dagi aksi tushirilishi kerak. Xom kartoshkaga o'yib ishlangan muhr va shtamplar uzoq muddat chidamaydi. Muhr va shtamplar uchun oddiy bo'yoqlardan ham foydalansa bo'ladi. Bo'yoq paxtaga yoki bir necha qavat taxlangan bintga singdiriladi — bu bo'yoq berish yostiqchasi xizmatini o'taydi.

Trafaret, shtampni tayyorlash usuli. Bosib tasvir tushirishning eng oddiy usuli kartoshka shtampi bilan bosishdir. Bu usulda murakkab bo'lmagan naqsh kompozitsiyalarining yozuvlarini tushirish mumkin.

Shtamp tayyorlash uchun yirikroq kartoshka tanlanadi. Kartoshkani ikkiga bo'lib, qalam bilan oddiy tarhli rasm tushiriladi va uchli pichoq yordamida kartoshka rasm tarhi bo'yicha 0,5 sm chuqurlikda o'yiladi. So'ngra kartoshkaning yon tomonlari o'yilgan konturgacha ohista qirqiladi va keraksiz qism olib tashlanadi, natijada bo'rtib chiqqan joyga bo'yoq surib, muayyan narsa qog'ozga tushiriladi. Trafaret tayyorlash uchun kerakli shakl namunadan nusxa qog'oz yordamida qalin qog'ozga tushiriladi yoki qo'l bilan chiziladi. Tushirilgan shaklning detallar uchi kichik qaychi yoki qalamtarosh bilan qirqib olinadi. Trafaret tayyor bo'lganda ikkala tasvirni saqlash lozim, chunki undan keyinchalik to'g'ri va teskari iz olish mumkin.

Grafit kukuni yordamida trafaretdan shaklni qog'ozga tushirish uchun 3—4 dan 6 mm gacha bo'lgan yumshoq qalam qalin qog'ozning ma'lum qismiga quyuq qilib suriladi. Shundan so'ng qalam surilgan joy paxta bilan artiladi, natijada grafit kukun paxtaga o'tadi. Bu paxta toza qog'ozga qo'yilgan trafaret ustidan ohista yurgiziladi. Natijada qog'ozda trafaretdagi shaklning izi qoladi. Bu to'g'ri tasvirdir. Buning teskarisi ham bo'lishi mumkin. Buning uchun trafaretni tayyorlash vaqtida qirqib olingan qismlar qog'ozning ustiga qo'yilib, chap qo'l bilan bosib turiladi, o'ng qo'l bilan esa grafit kukunli tampon o'rtasidan chetiga qarab suriladi. Natijada atrofi qora bo'lgan oq tasvirga ega bo'linadi.