Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

shaxs adaptatsiyaning asosiy mezoni
– 
bu shaxs va muhitning o‘zaro uyg‘unlashuvi, birlashuvi, integratsiyasi bo‘lib, 
dezadaptatsiyaning sababini u shaxsning oliy ehtiyojlarining qondirilish darajasi va 
undan qo‘rqish hisoblanadi. Ushbu munosabatlar jarayonida hosil bo‘ladigan 
psixologik tanglikni boshqa bir olim V. Frankl
61
, shaxs taraqqiyotiga aloqador 
tabiiy xolat deb baholab, aslida ushbu xolat shaxs tomonidan ongli ravishda 
boshqariladi, agar tashqi ta’sir bilan odamdagi ichki tanglik bir biriga mos kelsa, 
adaptatsiya ro‘y beraveradi, deb yozadi: “Mening fikrimcha, – deb ta’kidlaydi V. 
Frankl, - odamga avvalo mutanosiblik, moslik zarur, boshqacha qilib aytganda, 
biologik tilda “gomeostazis” deyish anglashilmovchilikdan boshqa narsa emas. 
Aslida, odamga osonlikcha moslashish emas, balki biror maqsad va unga etishish 
yo‘lida kurashish kerak. Unga zarur bo‘lgan narsa shuki, u o‘zidagi ichki tanglikni 
nima yo‘l bilan bo‘lsada bartaraf etishi, amalga oshirilayotgan har bir harakatining 
ma’nosini anglab, unga intilishi kerak”. 
Psixolog-olimlar ijtimoiy adaptatsiya muammosiga yondashganda, ko‘proq 
interaksionizm hamda gumanizm yo‘nalishidagi xorijlik olimlar fikriga 
qo‘shiladilar. A.F. Lazurskiy o‘zining psixik tarqqiyot darajalari to‘g‘risidagi 
ta’limotida quyi taraqqiyot darajasidagilarning adaptatsion moslashuvi past bo‘lishi 
va aksincha, psixik taraqqiyoti yuqori insonlarda moslashuvchanlik ham yuqori 
bo‘lishini ta’kilagan.
62
Ijtimoiy adaptatsiyaga mohiyatan yondashgan olimlardan 
yana biri Jan Piaje
63
bo‘lib, u adaptatsiyani bir biriga qarama-qarshi bo‘lgan ikki 
jarayonning uyg‘unlashuvi sifatida qaraydi: akkomadatsiya va assimilyasiya.
60
Маслоу А. Самоактуализация \\ Психология личности. Тексты. – М., 1982; Маслоу А. Дальные пределы 
человеческой психики. – М., 1997. C. 54. 
61
Франкл В. Человек в поисках смысла.- М., 1990. C. 119
62
Балл Г.А. Понятие адаптации и ее значение для психологии личности \\ Вопросы психологии, 1989.- № 1. 
63
Пиаже Ж. Избранные психологические труды. – М., 1969. C.551.