Iqtisodiyot nazariyasi Mavzu: Bozor iqtisodiyotining mazmuni va amal qilishi

Iqtisodiyot nazariyasi

Mavzu: Bozor iqtisodiyotining mazmuni va amal qilishi

Reja:

• Bozor iqtisodiyoti mazmuni va asosiy belgilari
• Bozor iqtisodiyotida doimiy va asosiy muammolarning hal qilinishi
• Bozor iqtisodiyotinning afzalliklari va ziddiyatlari
• Bozor va uning vazifalari va turkumlanishi
• Bozor infratuzilmasi va unsurlari

Bozor iqtisodiyoti-tovar ishlab chiqarish ayriboshlash va pul muomilasi qonunlari asosida tashkil etiladigan va tartibga solinadigan ijtimoiy –iqtisodiy tizimdir

Bozor iqtisodiyotining asosiy belgilari

• Mulkiy xilma-xillik yoki ko`p ukladlilik
• Tadbirkorlik va tanlovning erkinligi
• Raqobat va kurashning mavjudligi
• Davlatning iqtisodiyotga aralashuvi cheklanadi
• Bozor subektlarining ichki va tashqi shart-sharoitlarga moslashuvchanlik yuqori bo`ladi

Bozor iqtisodiyotining turlari va asosiy belgilari

Klassik bozor iqtisodiyoti

• Xususiy mulkchilikning mutlaq ustunligi
• Kapital va ishlab chiqarishning bitta korxonada uyg`unlashgani
• Tadbirkorlar, ishchilar, istemolchilar tanlovining erkinligi
• Ishlab chiqaruvchilaar o`rtasida raqobat keskinligi
• Iqtisodiyotning bozor mexanizmlari orqali tartibga solinishi
• Ijtimoiy tabaqalanishning yuqoriligi va ishsizlik taxdidining yuqoriligi

Zamonaviy bozor iqtisodiyoti

• Barcha mulklar teng darajaga ega
• Kapital va ishlab chiqarishning uyg`unligi global miqyosga ko`tarilgan
• Davlatning iqtisodiyotdagi faolligi
• Xo`jalik yuritishda reja usulidan foydalanishning kuchayshi
• Ijtimoiy himoyaning kuchayishi va kasaba uyishmalar rolining ortishi

Bozor xo`jaligining asosiy subektlari

Uy xo`jaliklari- iqtisodiyotning ist`mol sohasida faoliyat qiluvchi asosiy tarkibiy birlik. Uy xo`jaligi doirasida moddiy ishlab chiqarish va xizmat ko`rsatish soxasida yaritilgan tovar va xizmatlar ist`moli kiradi

Davlat -foyda olishni maqsad qilib qo`ymagan, asosan iqtisodiyotni tartibga solish vazifasini amalga oshiradigan, xar hil byudjet tashkilotlari va muassasalari sifatida namoyon bo`ladi

Tadbirkorlik sektori- bu daromad olish maqsadida amal qiluvchi iqtisodiyotning birlamchi bo`g`imidir. U ish yuritish uchun o`z kapitalini yoki qarz olingan kapitalni ishga solishni taqozo etadi, bu kapitaldan olingan daromad ishlab chiqarish faoliyatini kengaytirish uchun sarflanadi

Bank-Iqtisodiyotning me`yorda amal qilishi uchun zarur bo`lgan pul maassasi harakatini tartibga soluvchi moliya- kredit muassasasi

Bozor – ishlab chiqaruvchilar va ist`molchilar o`rtasida pul orqali ayriboshlash jarayonida vujudga keladigan munosabatlar majmui