"тасдиқлайман" Миллий гвардия қўмондонининг ўринбосари

Ҳарбий-сиёсий вазият – қуролли тазйиқни қўллаш билан боғлиқ сиёсий субъектларнинг ўзаро ҳарбий-сиёсий муносабатларидаги ўзига хосликни шартлаб берувчи шароит ва омиллар йиғиндисидир².
Марказий Осиё (МО) учун эса, ҲСВга минтақавий хавфсизликни ҳарбий соҳада таъминланганлик умумий ҳолатини белгиловчи категория сифатида қаралади.
МОдаги ҲСВнинг ташкил этувчи имконият ва мақсадларга нисабатан функционал ёндашувни қўллаган ҳолда, қуйидаги асосий элементларни кўришимиз мумкин.
1). Сиёсий таркибий қисми.
МОдаги ҲСВни таҳлил қилиш ва ўрганишда сиёсий таркибий қисм муҳим саналади. Бунда ҲСВнинг (субъектлари) иштирокчиларига – ҳарбий куч ва воситаларга эга ҳамда улардан сиёсий қарама-қаршиликни хал этиш йўлида фойдаланадиган ёки кучлар жойлашуви ва мувозанатига кескин таъсир қила оладиган сиёсий кучлар, миллатлар ва бошқа ижтимоий-этник қатламлар, алоҳида шахслар, сиёсий етакчилар, сиёсий ва ҳарбий раҳбарият киради.
Ундан ташқари ҲСВни сиёсий компонентига қуйидаги критериялар хосдир, жумладан: субъектларнинг Ҳарбий доктрина ва хавфсизлик концепцияларида ифода этилган мақсад ва манфаатлар характери; минтақавий хавфсизлик тизими ва ҳарбий-сиёсий иттифоқларга қўшилганлик даражаси; МО давлатлари иштирок этаётган халқаро шартномаларнинг амалга оширилиши; ядро қуроллари ва бошқа оммавий қирғин қуроллари устидан халқаро назорат режимини ўрнатиш ва бошқ.
2). Иқтисодий таркибий қисми.
Иқтисодий таркибий қисми ҲСВ субъектларининг иқтисодий имкониятларига боғлиқ. Яъни, давлат миллий иқтисодини мудофаа талабларини қондира олишга қодирлиги ялпи ички маҳсулот нисбатига кўра ифодаланади. ҲСВнинг иқтисодий омиллар мезонлари сирасига: армия ва флотни таъминлаб берувчи ҳарбий бюджет хажми ва ҳарбий-иқтисодий комплекс ҳолати киради.
3. Ҳарбий таркибий қисми.
МОдаги ҲСВнинг ҳарбий таркибий қисми сон кўрсаткичларига эга бўлиб, улар қаторига: ҚК сони; жанговар шайлик ва жанговар тайёргарлик даражаси; ҚКни техник таъминланганлиги (ҳарбий техника, ўқ-дори, ҳарбий анжомлар); ҳарбий база; логистик марказ; ҚК шахсий таркибининг аҳлоқий-руҳий ҳолати киради. Таъкидлаш жоизки, ҳар учала элемент ўлчамга эга компонентлар ҳисобланади.
ҲСВнинг асосий ташкилий элементлари ва унга таъсир қилувчи омиллари қуйидаги жадвалда келтирилган:



Сиёсий таркибий қисм
(субъектлар ва уларнинг мақсадлари):
- МО давлатлари;
- радикал сиёсий оппозиция;
- диний-экстремистик и террорчилик ташкилотлар;
- ташқи кучлар (РФ, ХХР ва АҚШ);
- халқаро ташкилотлар (ШҲТ, КХШТ, НАТО ва бошқ.).
1-жадвал