Тақризчилар: Ўзбекистон Давлат Жисмоний тарбия Институтининг пфд, профессор Ф. А. Керимов; твпктмои амалий фанлар кафедрасининг мудири профессор. Ф. Хўжаев Масьул

Техник тайёргарлик
Спортчининг техник тайёргарлиги деб спорт курашида қўлланиладиган воситалар ёки машғулот воситаларига ёки машғулот воситаларига ҳизмат қилувчи ҳаракат ва фаолият техникасига ўргатишга ҳамда уларнинг зарурий такомиллашуви даражасига етказишга айтилади.
Спортнинг техник тайёргарлиги - спортнинг танланган тури учун мос бўлган ҳаракат техникасининг шаклланиш жараёнидир.
Техника деб нимани тушунамиз? Техника тушунчаси - бу ҳаракатларнинг ташқи шаклидир (кўринишидир). Жисмоний машқлар техникаси бетўхтов ўзгаради ва такомиллашади.
Техниканинг асосини, унинг аниқловчи бўғинлари, деталларини ажрати-шимиз мумкин.
Техниканинг асоси - бу ҳаракат вазифаларини аниқ йўл билан ҳал қилиш учун керакли динамик, кинематик ва ҳаракатларнинг йиғиндисидир. Масалан: волейбол ҳужумкор уриш - тананинг кетма-кетлик ҳаракати.
Техниканинг аниқловчи бўғини - бу ушбу ҳаракат асосий механиз-мининг енг муҳим ва ҳал қилувчи қисмидир. Масалан (югуриб келиб баландликка сакрашни асосий бўғини - бу депсинишдир улоқтиришда - финал кучланиш).
Техник деталлари - ҳаракатнинг асосий механизмига ҳалақит бермай-диган, унинг иккинчи даражали хусусиятидир. Бу спортчининг индивидуал хусусиятига боғлиқ. Масалан, уч сакрашда учиш фазаларининг ўзига хос муносабати
а) оддий спортчи
6.55 4.50 5.30 =15.35
б) Кўзга кўринган спортчилардан бири.
5.69 5.02 6.32 =17.13
Техниканинг умумий савияси моҳирликка боғлиқ ҳолда ўзгаради, Машқлар техникаси индивидуал характерга ва вариативликка ега бўлиб улар айниқса спорт малакасини ошириш билан, ҳаракат сифатларини, асаб фаолиятини, псIXологиясини ва бошқаларни ривожлантириш билан сезиларли бўлади.
Техникани егаллаш учун ҳаракатнинг қуйидаги характеристикаларини ҳисобга олиш зарур:
1. Фазовий (тананинг ҳолати, тана қисмларнинг ҳаракат траекторияси -бу шакл йўналиш амплитудани ажратади).
2. Фазовий - вақт характеристикаси (ҳаракат тезлиги).
3. Вақт характеристикаси (ҳаракатнинг узоқлиги ва темпи).
4. Ритмик характеристика.
5. Динамик характеристика (ташқи ва ички кучлами ўзаро таьсири). Умумий техник тайёргарлик ва махсус техник тайёргарлик ажратилади.
Умумий жисмоний тайёргарлик турли ҳаракат кўникма ва малакаларини егаллашга йўналтирилган. Махсус техник тайёргарлик асосий жисмоний машқларда моҳирликка еришишга йўналтирилган.
Умумий техник тайёргарлик техник малакаларни егаллашга йўналти-рилиб спортнинг танланган турига техник камолотига ёрдам беради (гимнас­тик малакалар, шест билан сакрашни егаллашга, акробатик малакалар, сувга сакраш ва курашни егаллашга ёрдам беради), яьни малаканинг ижобий кўчиши содир бўлади. Ҳаракат техникасини такомиллаштириш учун жисмоний сифатларни маьлум савиясини ошириш зарурдир. Чунки ҳаракат сифатларни етишмасликдан техника такомиллашуви тўхтаб қолиши ва аксинча бўлиши мумкин.
Техник маҳорат бу спорт машқларнинг мумкин қадар ратсионал ҳаракат таркибларини юқори егаллашдир.
Техник такомиллашувда юқори автоматлаштирилган актлар ҳам бўйсунадиган онг муҳим аҳамиятга ега.