Тақризчилар: доцентлар Н

- 
болаларда олдиндан юзага келган қарашлар, интилиш, 
одат, диднинг мавжудлиги; 
- 
ўқувчи ички ҳолатини ўрганишдаги қийинчилик; 
 - 
бир 
хилдаги 
педагогик 
таъсир 
натижаларининг 
турличалиги. 
IV. 
Тарбия жараёнининг диалектикаси ва қонуниятлари 
 
Тарбия жараёни, бошқа жараёнлар каби, диалектик 
характерга эга. 
Бола ўзини ўраб турган борлиқ дунё билан турли 
муносабатларга киришади. Реал тарбия жараёнида ушбу ҳолат 
тарбиячига ихчам-эгилувчанлик, ҳаракатчанлик, ўзгарувчанлик, 
тезкорликни айтиб туради. Ҳеч қайси тарбия тизими доимий эмас, 
чунки бола турли ижтимоий муносабатларга, алоқаларга киришар 
экан, ўзи ҳам ўзгариб боради, тарбия жараёнининг ижтимоий 
функцияси ҳам ортиб ва мураккаблашиб боради, шу билан бирга 
ривожланишда бўлган ёш авлодга талаблар ҳам ортиб боради. 
Ички қарама-қаршиликлар ҳар қандай ривожланишнинг 
ҳаракатлантирувчи 
кучи 
ҳисобланади. 
Лекин 
улар 
ривожланиш мазмуни ва йўналишини ташқи шароитлар 
етарли бўлган тақдирдагина белгилаб бера олади, холос. 
Ички қарама-қаршиликка ўқувчининг интилиши ва унинг 
имкониятлари ўртасидаги зиддиятни келтириб ўтиш мумкин. 

---

121 
Инсоннинг 
шахс 
бўлиб 
шаклланишидаги 
асосий 
манбалардан бири эҳтиёжлар билан уни қондириш усуллари 
(шароитлари) ўртасидаги зиддиятдир.
Биламизки, эҳтиёж 
доимо тез ва тўлиқ тарзда бирданига амалга ошмайди. Лекин ҳар 
қандай қарама-қаршиликлар бартараф этилиши керак ёки бу 
қарама-қаршилик ўз кучини йўқотгунча кутиш зарур.