“Tarixi anbiyo va hukamo”da mursal paygʻambarlar tavsifi

“Tarixi anbiyo va hukamo”da mursal paygʻambarlar tavsifi

Reja: 1. " Tarixi anbiyo va hukamo" asarining yaratilishi tarixi. 2. Asarning tuzulishi va boblar bo‘yicha tavsifi. 3. Asarda mursal payg‘ambarlar tavsifi.

XV asrning buyuk mutafakkiri Alisher Navoiy nafaqat she’riyatda ijod qildi, balki xalqlar tarixi, dinlar bilimdoni ham edi. Yetuk she’riy asarlari bilan bir qatorda uning ijodida «Tarixi anbiyo va hukamo», «Tarixi mulki Ajam» - «Arab bo‘lmagan musulmon mamlakatlari tarixi» kabi kitoblari salmoqli ahamiyat kasb etadi. Bu ikki asar «Zubdat ut-tavorix» - «Tarix tahlili» nomi ostida bitta kitob qilingan.Kitob ikki bo‘limdan iborat. Birinchisi payg‘ambarlar tarixi haqida – «Tarixi anbiyo» va «Xukamo zikri» («Olimlar haqida ma’lumotlar»). Bularni Yer yuzida hayotning paydo bo‘lishi haqida o‘ziga xos diniy talqinlar deyish mumkin. Ular Yer yuzida birinchi yashovchilar Odam ato va Momo Havo haqidagi hikoyalardan boshlanadi.

Kitob ikki bo‘limdan iborat. Birinchisi payg‘ambarlar tarixi haqida – «Tarixi anbiyo» va «Xukamo zikri» («Olimlar haqida ma’lumotlar»). Bularni Yer yuzida hayotning paydo bo‘lishi haqida o‘ziga xos diniy talqinlar deyish mumkin. Ular Yer yuzida birinchi yashovchilar Odam ato va Momo Havo haqidagi hikoyalardan boshlanadi.Birinchi bo‘limda uncha katta bo‘lmagan hajmda dunyoning uch dini – iudaizm, nasroniylik va islom payg‘ambarlari haqida qimmatli tarixiy biografik mazmundagi ma’lumotlar beriladi. Payg‘ambarlar musulmoncha talqinda berilgan, ya’ni Moisey – Muso, Isus – Iso, Salomon – Sulaymon va h.k.

Navoiy Qur’onni juda yaxshi bilgan shaxs bo‘lgan. Navoiy

Qur’onni shu qadar yaxshi o‘zlashtirgan ediki, Qur’on uning borlig‘iga va ijodiga singib ketgan edi. U yaratgan har bir asarda bevosita va bilvosita Qur’onning ta’siri bilinib turadi. Ba’zi o‘rinlarda Qur’on oyatlari aynan berilgan bo‘lsa, bazi o‘rinlarda ularga ishora bilan, yani oyatlarining ma’nolarini nazarda tutuvchi gaplar bilan beriladi. Birgina “Tarixi anbiyo va hukamo” asarini tahrir qiladigan bo‘lsak, asarda yetmish olti o‘rinda Qur’on oyatlari berilganini ko‘rishimiz mumkin.Ahamiyatli jihati shundaki Navoiy Qur’on oyatlaridan shu qadar mohirlik bilan foydalanganki, asarning ma’nosi va tasir kuchi oshgan