Tarixda suvga bo‘lgan munosabat va suvdan unumli foydalanish madaniyati

 
 
 
 
 
 

---

4 
Nega qadimgi odamlar suvni qadriga yetishgan? 
Siz arxeologik davrlashtirishni yaxshi bilasiz. Dastlab odamlar
hovodan nafas olganlaridek suvdan o‘z chanqoqlarini bostirish uchun 
foydalanganlar. Suvning foydali jihatlari haqida bilimlarga ega 
bo‘lmaganlar. O‘rta va so‘ngi paleolit davrida odamlarning suvga 
bulgan qiziqishi orta boshlagan . Chunki suvning muzlab qolishi suvga 
bulgan ehtiyojni ortishiga olib kelgan. Bu suvga bo‘lgan qiziqishnigina 
emas, balki suvdan oqilona foydalanish, isrof qilmaslik tabiatning eng 
qadrli ne’mati ekanligi haqidagi tasavvurlarini shakillantira boshlagan. 
Bunday munosabatlar keyinchalik diniy tasavvurlarda turli urf-odatlar 
asosida mustahkamlangan. Ayniqsa neolit (yangi tosh) davriga kelib 
dehqonchilik, chorvachilik va hunarmandchilikning paydo bo‘lishi 
suvdan kengroq foydalanishga bo‘lgan qiziqishni yanada oshirgan. 
Tarixda suvga bulgan ehtiyojning oshishi 
Yer yuzida odamlarning ko‘payishi, ishlab chiqaruvchi xo‘jalikning 
rivojlanishi daryo bo‘ylari va tog‘oldi hududlarda dehqonchilik 
vohalarini shakillanishiga sabab bulgan. Suvdan unumli foydalanishga 
bulgan e’tibor mustahkam suv inshootlarini barpo yetilishiga sabab 
bulgan. Xorazm vohasi, Zarafshon, Farg‘ona va Surxondaryoda olib 
borilgan arxeologik tekshirishlar natijasisa sug‘orish tarmoqlari va unga 
asoslangan dehqonchilik “Jez ” (bronza) davrida, ya’ni bundan tahminan 
3500-3750 yil muqaddam vujudga kelganligi aniqlangan. Bunday 
vohalarda suvga bulgan ehtiyoj tabiiy ravishda oshgan. Ekinzorlarga suv 
yetish maqsadida ariq va kanallarning qazilishi, suvni yuqoriga ko‘tarib 
beruvchi mustahkam inshootlarni barpo etilishi Shu davrlardan 
boshlangan. Keyinchalik bu hududlarda yirik qishloqlar va shaharlar 
shakillana boshlangan. Shuningdek xuddi Shu davrdan boshlab suv bilan 
bog‘lib marosim va urf-odatlarning paydo bulganligini kuzatish 
mumkin.