Tarix va madaniy meros

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI “TARIX VA MADANIY MEROS” FAKULTETI
“BUXORO TARIXI” KAFEDRASI
“TARIXIY O’LKASHUNOSLIK” FANIDAN
KURS ISHI
Mavzu:Toponomik manbalarning o’lka tarixini o’rganishdagi ahamiyati.

5120300- Tarix (mamlakatlar va mintaqalar bo’yicha)

Bajardi: ___-kurs _____-guruh talabasi ____________________________
Ilmiy rahbar: _______________________________
Topshirgan sana: _____________________
Himoya qilgan sana: _______________
Baho: ________________

Buxoro-2022

Mundarija
Kirish------------------------------------------------------------------------------------ 3
TOPONOMIKA TUSHUNCHASI, MAQSAD-VAZAIFALARI, RIVOJLANISH TARIXI --------------------------------------------------- 5
1.1. Toponimika tushunchasi va uning maqsad, vazifalari ……………… 5-8
1.2. Toponimikaning rivojlanish tarixi (qadimgi dunyo va o’rta asrlar)………………….… 9-18
O’ZBEKISTONDA TOPONOMIKANING RIVOJLANISHI-------------------- 19
2.1 O‘zbekistonda toponimik tadqiqotlar tarixi..………………….…19-26
2.2. O’zbekiston nomining etimologiyasi haqida.…………….….……. 26-28
2.3. Respublika viloyatlari joylarining toponimikasi ………….….… 29-37

Xulosa-------------------------------------------------------------------------------- 38-39

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati-------------------------------------------- 40
Ilovalar------------------------------------------------------------------------------- 41

Kirish.
Mavzuning dolzarbligi: Toponimika geografik nomlar, kishi ismlarini o‘rganadigan fan sifatida maydonga keldi. Toponimika atamasi yunon tilidan olingan bo‘lib, “topos” - joy, “ onom ” yoki “onima” - nom. umuman, joy nom ini o ‘rganadigan fan degan ma'noni bildiradi.

XIX asr oxirlaridan e'tiboran dunyoda amaliy grammatika, xususan, kartografiya ehtiyojlari m unosabati bilan toponim ikaga qiziqish kuchaydi. Toponimikadan maxsus asarlar paydo bo‘ldi, geografik nomlarni o'rganadigan komissiyalar va jamiyatlar tashkil etildi. Toponimika fani dastlab Yevropada paydo bo'ldi va asta-sekinlik bilan taraqqiy etib, boshqa hududlarga ham tarqala boshladi. Sobiq Ittifoq davrida toponimik tadqiqotlar rivojlandi. Uning ta ’sirida O‘zbekistonda ham toponim ika fani rivojlana boshladi.¹
XIX asr oxirlaridan e'tiboran dunyoda amaliy gramm atika, xususan kartografiya ehtiyojlari m unosabati bilan toponimikaga qiziqish kuchaydi. Toponimikadan maxsus asarlar paydo bo'ldi, geografik nom lam i o 'rg anadigan komissiyalar va jamiyatlar tashkil etildi. Masalan, Angliyada 1923-yilda dunyoda birinchilardan bo'lib mamlakatdagi barcha toponimik ishlarni muvofiqlashtirish uchun “Toponimika jamiyati” tuzildi. Keyinchalik, G 'a rbiy Yevropa, Fransiya, Germaniya, Polsha va boshqa mamlakatlarda ham xuddi shunday jamiyatlar yoki guruhlar paydo bo'lgan edi.
Sobiq Ittifoq davrida V. V. Bartold , M. S.Andreyev, S. P. Tolstov, Ya.G‘ulomov, B. A. Ahmedov, A.R.Muhammadjonov, M. Masson, O.D. Chexovich, A.A.Semyonov, O. A. Suxareva kabi olimlarning tarixiy-geografik asarlaridan O'zbekiston toponim larining m a'nosi va kelib chiqishi haqida talay materiallarni uchratish mumkin.
Sobiq Ittifoq davrida O’zbekistonda toponimika fanining va geografik atamashunoslikning rivojlanishida professor H. H. Hasanov, tilshunos toponimistlardan professorlar - T. Nafasov, Z. Do‘simov, dotsent N. Oxunovlarning xizmatlari katta bo‘ldi.
Respublika joy nomlarining kelib chiqishi tarixini va millat, qabila, elat, urug'-aymoq nomlarining kelib chiqish tarixini (etnogenezini) hamda geografiyaga oid atamalari o‘rganishda Ya. G ‘.G ‘ulom ov, R.N. Nabiyev, A.R. Muhammadjonov, F. A bdullayev, S. Ibrohimov, 0 ‘zbekistonda birinchi toponimik kartoteka tuzishda ishtirok etgan H. T. Zarifov, etnograflar - E.Fozilov, M. Shoabdurahmonov, X. Doniyorov, R. Qo‘ng‘irov, geograflar - H.Hasanov, S. Qoravev kablarning ishlari diqqatga sazovordir.
Sovet davlati parchalanib ketgandan keyin joy nom lari milliy qadriyat qatlamlaridan biri sifatida qaralib, mustaqil toponimik siyosat yurgizila boshlandi. xalq tarixi, m adaniyati, tiliga aloqador bo’lmagan shahar va qishloqlar, ko‘chalar va boshqa geografik o b ’yektlaratag nom lari o ‘zg artirila boshlandi. tarixiy nomlar tiklandi, qayta nomlandi. 1989-yilda o ‘zbek tiliga davlat tili maqomi berilishi geografik ob’yektlarni nomlash va qayta nomlash siyosatida ham burilish nuqtasi bo’ldi, toponimlarni milliylashtirish harakati boshlandi.