«Tarix» kafedrasi «O‘zbekistonning eng yangi tarixi» fanidan

Mustaqillikning dastlabki yillarida ilm-fan.
Yuzaga kelgan yangi tarixiy
shart-sharoit ilm-fan sohasini tub islohot qilishni taqozo etdi. Zero, dolzarb ilmiy-
texnik muammolar hal qilinishi respublikaning rivojlanishini ta’minlar edi.
Avvalo, 1992-yil martdagi Prezident farmoni bilan ilmiy kadrlar tayyorlanishini
tashkil etuvchi vakolatli organ – Oliy attestatsiya komissiyasi (OAK) tashkil etildi.
Prezidentning 1992-yil iyuldagi «Ilm-fanni davlat yo‘li bilan qo‘llabquvvatlash va
innovatsiya faoliyatini rivojlantirish to‘g‘risida»gi farmoni asosida respublika
olimlari xorijiy mamlakatlarga tajriba oshirishga yuborilishi yo‘lga qo‘yildi. Ilmiy
natijalarni ichki va tashqi bozorga olib chiqish bilan shug‘ullanuvchi Respublika
ilmiy ishlanmalarni innovatsiya tijorat markazi Fanlar akademiyasi tarkibida tashkil
etildi.
1997-yil Xorazm Ma’mun akademiyasi qayta tiklanib, Fanlar akademiyasining
mintaqaviy bo‘linmasi sifatida tashkil etildi.
2000-yili Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik institutining qo‘lyozmalar fondi
dunyoning eng boy qo‘lyozmalar xazinasidan biri sifatida YUNESKO madaniy
merosi ro‘yxatiga kiritildi.
Prezidentning 2006-yil avgustdagi «Fan va texnologiyalar rivojlanishining
muvofiqlashtirish va boshqarishni takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi
qaroriga muvofiq Vazirlar Mahkamasi huzurida Fan va texnologiyalarni
rivojlantirishni muvofiqlashtirish qo‘mitasi tashkil etildi (bugungi kunda vazirlik).
Qo‘mitaga fan va texnologiyalarni rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlarini ishlab
chiqish, akademik va oliy ta’lim muassasalari fani integratsiyalashuviga, ilmiy
sohadagi xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga ko‘maklashish kabi vazifalar belgilab
qo‘yildi.
2008-yildan buyon Toshkentda innovatsion g‘oyalar, texnologiyalar va loyihalar
yarmarkasi o‘tkazib kelinmoqda. 2008–2015-yillar davomida o‘tkazilgan I – VIII
yarmarkalar doirasida jami 4000 dan ortiq ishlanmalar taqdim etildi. 2008-yildan
buyon umumiy qiymati 113 mlrd. so‘mdan ortiq bo‘lgan 3000 dan ziyod
shartnomalar tuzildi.
O‘zbekiston olimlari demokratik va huquqiy jamiyatning ma’naviy-ma’rifiy va
madaniy rivojlanishini tadqiq qilish, innovatsion iqtisodiyotni shakllantirish,
energetika va energiya xomashyoni tejash, axborotlashtirish va axborot-
kommunikatsiya, kimyo, bio va nanotexnologiyalarni rivojlantirish, qishloq xo‘jaligi,
ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish, tibbiyot, farma-kologiya, geologiya,
geofizika, seysmologiya bo‘yicha ma’lum yutuqlarga erishib kelmoqda.
Arxeologiya fani sohasida ham ma’lum siljishlar bo‘ldi. Jumladan, 2002-yildan
«O‘zbekistonda arxeologik tadqiqotlar» yillik to‘plamlari nashr etilib, ularda
respublikamiz hududida olib borilayotgan arxeologik tadqiqotlarning umumlashma
ilmiy xulosalari berib boriladi. 2010-yildan esa «O‘zbekiston Arxeologiyasi» ilmiy
jurnali chop etila boshlandi. Fanning boshqa yo‘nalishlaridagi olimlar ham yirik
natijalarni qo‘lga kiritishmoqda. Fanlar akademiyasi O‘simlik moddalari kimyosi
instituti tomonidan tayyorlangan 10 jildlik «Tabiiy birikmalar (O‘simlik zaxiralari,
tuzilishi va xossalari)» nomli noyob ma’lumotnoma ingliz tilida Londonda chop
115

---

etildi. Bu ilm-fan sohasida xalqaro hamkorlik rivojlanayot-ganidan ham dalolat
beradi.
Mustaqillikning dastlabki yillari birgina Fanlar akademiyasining ilmiy mahsulot
eksporti 8,2 martaga ko‘paydi.