Tarix-7 2017.(Uzb). indd

35-§. USMÎNLI TURKLAR DAVLATI

103-rasm. Usmonli turklar harbiylari

Usmînlilàr dàvlàtining tàsh- kil tîpishi. Usmîn båyligi Kichik Îsiyoning shimoli-g‘àrbiy hududidà tashkil topgan edi. Uning kåyingi tàràqqiyotigà Vizàntiya bilàn qo‘shni bo‘lgani qo‘l kålàdi. Tîbîrà zàif- làshib bîràyotgàn impåriyagà qàrshi hàrbiy hàràkàtlàr båylik yerlàri- ning kångàyib bîrishini ta’minlàydi. Kång istilîlàr Usmînlilàr qo‘shinigà bîshqà qàbilàlàrdàn hàm jàngchi- làrning kålib qo‘shilishini ta’min- làydi.

Sulîlà àsîschisi Usmîn (1299–1326) dàvridà qàtîr yu- rishlàr uyushtirilib, Bursà shàhri và uning àtrîflari bîsib îlinadi. Uning o‘g‘li O‘rõîn Vizàntiya shaharlàri Nikåya và Nikîmediyalàrni îlib, Qîrà dångiz sîhiligà chiqàdi. Dastlab båylikning boshqaruv tuzumi judà sîddà bo‘lgàn. Õususàn, båy unvîni Usmîn và O‘rõîngà qàbilà bîshliq- làri yig‘inidà bårilgàn. Båylàrning àsîsiy vàzifàsi esà tur- kiy qàbilàlàr hàrbiy kuchlàrining qo‘shni hududlàrni istilî qilishini ta’minlash bo‘lgàn. Båylikning kuchàyib bîrishi uning bîshqàruvigà hàm o‘zgàrishlàr îlib kålàdi. Natijada O‘rõînning boshqaruvi pàytidà ilk bîr vàzir làvîzimi ta’sis etilàdi. Tàngà pul zàrb qilinib, dàvlàt yerlàri ma’muriy birliklàrgà bo‘linàdi. O‘rõîn hàrbiy islîhît o‘tkàzadi va qo‘shinni piyodà và îtliq qism («musàllàm»)larga bo‘lib, hàrbiy birliklàrgà àylàntiràdi.