Tarix 6-sinf

Xurmo daraxti –

«Hayot daraxti»
Mesopotamiyada yog‘och va metall singari xo‘jalik uchun zarur materiallar bo‘lmagan, ammo don mo‘l-ko‘l yetishtirilgan, chorva mol- lari ko‘p bo‘lgan. Shuning uchun Mesopota- miya aholisi savdo-sotiq bilan ham shug‘ulla- nardi. Qo‘shni Kavkazorti va Eron o‘lkalaridan donga ayirboshlab oltin, mis, kumush, qalayi va noyob toshlarni keltirishardi.

Qadimgi shumerlar

Mesopotamiya
Mesopotamiyada turli mahsulotlar va hunarmandchilik buyumlari bilan savdo qilish- gan. Metall buyumlar, zeb-ziynatlar, qurol- yarog‘ va kulolchilik buyumlari ayniqsa qadr- langan. Savdo-sotiqda kumush quymasi pul o‘rnida ishlatilgan. Mesopotamiyadagi og‘irlik o‘lchovi «mino» 550 gramm kumushga baro- bar bo‘lgan.
Mil. avv. 4-ming yillikda shumerlar ja- hondagi eng qadimgi yozuvlardan biri mixxat- ni ixtiro qilishgan. Shumerlar uchi o‘tkirlangan tayoqchalar bilan loy taxtachalarga yozish- gan. Shumerlar bilimdon, tajribali quruvchilar va hunarmandlar bo‘lishgan.
Shahar- Vaqt o‘tishi bilan asta-sekin man- davlatlar zilgohlar nihoyatda kengayib ket- di. Mesopotamiyada Uruk, Umma, Lagash,

Ur va boshqa shaharlar vujudga kela bosh- ladi. Ular shahar va unga tutash dehqonchilik tumanlaridan iborat bo‘lgan shahar-davlatlar edi. Har bir shaharning hukmdori oliy xudo – shahar homiysi hisoblangan.
Xudo nomidan kohinlar hukmronlik qil- gan. Xudolar ibodatxonasi esa davlatdagi hokimiyat markazi bo‘lgan. Mesopotamiya- ning qadimiy ibodatxonalari – zikkuratlar xom g‘ishtdan terib chiqilgan muhtasham zinapo- yali inshoot bo‘lgan.
Quyosh xudosi Shamash alohida ehtirom- ga sazovor bo‘lgan iloh, oliy hakam hisoblanib, yovuz ishlari uchun odamlarni sud qilgan. Shuningdek, shumerliklar Oy xudosi Sina, suv xudosi Ea, hosildorlik va sevgi, urush va g‘alaba ilohasi Ishtarga sig‘inganlar.
Mesopotamiyaning katta yer-mulklari hukmdorlar va kohinlar qo‘l ostida bo‘lgan. Dalalarga qullar va erkin yollanma ishchilar ishlov berishgan. Shaharlar tevaragida is- tiqomat qiluvchi aholi kichik-kichik yer ulush- lariga ega bo‘lgan. O‘z oilasini boqish uchun kambag‘allar podsho va ibodatxona mulklari- da ishlaganlar.
Shumer shaharlari mudofaa devorlari bi- lan o‘rab olingan edi. Shaharning bosh darvo- zasidan boshlangan ko‘chalar markaziy may- donga, ibodatxona va hukmdor saroyiga olib borgan. Qurilish tosh, xom va pishgan g‘isht bilan amalga oshirilgan. Ibodatxonalar xudolar haykallari bilan hashamatli bezatilgan edi.
Urush paytida shahar aholisi sardorni say- lagan. Bora-bora ularning nufuzi ortib, sar- dorlar muntazam hukmronlik qila boshladi- lar. Ularni podsholar deb atashgan. Podsho