G`arbiy Rim imperiyasining qulashi

Rim aholisining ko`pchiligi Rim zavolga yuz tutishi bilan butun jahon nest-nobud bo`lib ketishiga ishonar edi. Ammo jahon halok bo`lmadi. Alarix ham o`ldi, ammo Rimning undan dahshatliroq dushmani – Attila boshchiligida xunn qabilalari paydo bo`ldi. Attila Sharqiy Rim imperiyasiga hujum uyushtira boshladi. 452-yilda xunnlar Italiyaga bostirib kirdilar.

Milodiy 455-yilda Rimga germanlarning vandal qabilalari hujum qildi, ular ikki hafta davomida shaharni taladilar. Vandallar o`zlari bilan olib ketolmaydigan hamma narsani nobud qildilar. 476-yilda imperator saroyi qo`riqchilari qo`mondoni so`nggi imperator Romulni saroydan haydab yubordi, hukmdor tojini Konstantinopolga jo`natdi. Sobiq G`arbiy Rim imperiyasi sarhadlarini german qabilalari egallab oldidar. Shu tariqa, milodiy 476-yil G`arbiy Rim imperiyasi qulashi va Qadimgi dunyo tarixi yakunlanishi sanasi sifatida tarixga kirdi. Endi O`rta asrlar tarixi eshik qoqqancha ostonada turar edi.
23-BILET

1. Qadimgi Hindiston hududi va tabiiy sharoiti.

2. Puni urushlari haqida ma’lumot bering

2. Rim davlatining hududi tinimsiz kengayib boraverdi. Miloddan avvalgi III asr o`rtalariga kelib Rim sarkardalari mamlakatning shimoliy qismidan tashqari butun Italiyani zabt etishga erishdilar. Tez orada ularning istilochilik rejalari chegaradosh hududlarga ham yoyila boshladi.

Bu paytda Sitsiliyaning g`arbiy qismini bosqinchilik yo`li bilan o`z hududlarini kengaytirib borayotgaii boshqa bir qudratli davlat – Karfagen qttldcwlari egallab olgan edilar. Aynan Sitsiliya masalasi Rim va Karfagen o`rtasidagi urushlar sababiga aylanib ketdi.

Harbiy jihatdan Karfagenning katta va kuchli floti bo`lgani bois Rimga qaraganda ustunlikka ega bo`lgan. Ammo Karfagen qo` shinlarining ojiz tomoni unda yollanma askarlar xizmat qilishi edi. Yollanma askarlarning birdan-bir maqsadi harbiyo`lja bo`lib, o`zlari uchun qulay bo`lgan istalgan paytda yollanma askarlar dushman tarafiga o`tib ketar edilar.

Rimliklar Karf agen bilan uch marotaba urushdilar. Bu urushlar tarixga Puniya urushlari nomi bilan kirgan, negaki rimliklar karfagenliklarni punlar deb atashardi. Birinchi urushda rimliklar g`alaba qozondilar, Sitsiyaliyani bosib olib, karfagenliklarni o`zlariga xiroj to`lashga majbur qildilar. Ikki yildan keyin rimtiklar Korsikava. Sardiniya orollarini bosib oldilar. Rim o`rtayer dengizi mintaqasida eng kuchli davlatga aylandi. Biroq Karfagen o`rtayer dengizidagi orollar ustidagi urushda Rimning xavfli raqibi Rim bayroqlari bo`lib qolaverdi. Sitsiyaliyadagi yo`qotishlar uchun o`zlarini taqdirlash va qanoatlantirish uchun Karfagen quldorlari Ispaniyaning katta qismini bosib oldilar. Karfagen armiyasiga tajribali sarkarda Gannibal boshchilik qilardi. Ispaniyada yollanma qo`shinlarga qo`mondonlik qilganida Gannibal biror marta ham mag`lubiyatga uchramadi.