Тарих факультети Жаҳон тарихи

XI-XII асрларда дайвъет урушлари.

Дайвъет XI асрда бирданига жануб ва шимолда икки томонлама уруш олиб борган. Бу урушлар химоя уруши бўлиб, шимолдан хитой босқинчиларига қарши ва жанубда Тямпа давлатига қарши уруш олиб борган. Тямпа давлатига қарши уруш II асрларда бошланган. XI-XII асрларга келиб, Дайвъет жанубига тинимсиз хужум қилишга ўтган ва Въетнам деҳқонлари аста-секин марказий ва кейинчалик жанубий Въетнам ерларига кўчиб ўтишган. Въетнам деҳқонларининг кўчиб ўтишлари Дайвъетнинг жанубига қарши урушни енгиллаштирган. Тямпа флоти мунтаззам равишда Дайвъет мамлакатини жанубий туманларини талон-тарож қилишган, лекин ички мағлубиятга учраган теми
феодаллари ўз дружиналари билан Дайъвет мамлакатига ўтиб кетишган. Буларни асосий Тямпа амалдорлар ва тахтга номзод амалдорлар бўлганлар. XI аср ўрталарига келиб ички низолар кўпайганлиги сабабли Тямпа мамлакати хукумати сусайганидан 1034-1044 йилларда Дайвъет хужумга ўтиб, Тямпа қиролини мағлуб этиб, Тямпа пойтахтини эгаллаб олган.
1075 йил Сунси империяси ва Дайвъет чегарасидаги қабилалар қўзғолонидан фойдаланиб, Въетнам феодаллари шимолий қўшинларига қарши жуда катта харбий юриш қилганлар. Буюк саркарда Ли Тхионг Киета бошчилигидаги армия икки калонна бўлиб, шимолий қўшинларни тор-мор этган ва рақиб қўшинлари қолдиқлари икки катта шаҳарларга Гуанч Жоу ва Инч Жоуга беркиниб олишган. Тез орада Инч Жоу шаҳри умумий хужум Билан босиб олинган. Хатарли холатда қолган Суналар жанубга катта армия юборганлар, шунда Ли Тхион Киет чекинишни бошлаган. Дайвъет армиясининг ўз юртида тахқирлаш омадсизларча якун топди ва сунна саркардалари Дайвъетдан чиқиб кетишга мажбур бўлишган. Урушлар якунида Дайвъет (хозирги Каобанг) бутун бир вилоятни қўлга киритган. Жанубда бир неча туманларни босиб олган.
XII аср охирларига келиб марказий хукуматни сустлашганлиги ва йирик феодаллар полицияси кучайганлиги бошланган. Йирик қурилишлар бошланганлиги сабабли солиқ сиѐсати кучайганлиги оқибатида иқтисодий қийинчиликлар келиб чиққан. Мамлакатда деҳқонлар қўзғолон кўтара бошлаган. Шу билан бирга Дайвъет ташқи сиѐсий холати хам ѐмонлашиб борди. Бу шароитда кичик ва ўрта феодалларни бириктириш Чан Тху До бошчилигида бўлиб ўтди. Чен Тху До Ли сулоласидан келиб чиққан бўлиб, 1225 йил хукумат Чан сулолаларига ўтган (1225-1400 йилагача).
Чан даври марказлашган бюрократик давлатининг ривожланиши бўлиб ўтди. Иқтисодий асос бўлиб, обшина (СА) лар давом этарди.