Тарих факультети Жаҳон тарихи

Въетнам халқининг мўғул босқинчиларига қарши кураши.

Дайвъет 1257 йилда Мўғул босқинчиларига дуч келишди. Въетнам феодаллар Мўғул сиѐсатини яхши билишарди, улар харбий босқинчилик ниятларини хич этишарди. Мўғуллар аввал Сунна мамлакатига ўтказиб юборишини сўраганлар. Давлат хукумати эртами кечми ўз хукуматига хужум қилишини билиб рад жавобини берганлар.
Въетнам халқи жуда қаттиқ қаршилик кўрсатган, партизан отрядлари ташкил этилиб, қашқатгич зарба бериш бошлаган. Тинимсиз жанглар ва тропик иқлимга чидамаган Мўғул армияси чекинишга мажбур бўлганлар ва давлатни тарк этганлар.
1282 йилда давлат яна мўғул хужумини қайтарган, улар тахтга ўз одамини қўймоқчи бўлган ва бу сафар Тямпа мамлакатига уруш ўтиб кетишни сўраганлар.
1284 йил Мўғулистон хукумати Дайвъет ва Теми мамлакатига уруш эълон қилиб 500 минглик армияни юборган, лекин 200 минглик дайвъет армияси ва кўп минглаб партизан отрядлари қарши хужумга дуч келишган. Буюк саркарда Чанг Дао миллий қахрамон бўлган. Армия асосий зарбалар учун сақлаб қолиниб, партизан отрядлари билан уруш олиб борилган. Партизан отрядлари шахсан, Чанг Ханг Дао томонидан бошқариб борилган. Шундай қилиб, Мўғулларга –арши уруш умумхалқ урушига айланиб кетган ва ахолининг фидоийлиги ғалабага эришишда муҳим роль ўйнаган.
Чанг Ханг Дао асосий ўринда армияни сақлаб қолишга харакат қилган ва Пойтахтни тоғли туманларга кўчириб, шаҳарни қаршилик кўрсатмай ташлаб кетган. Шаҳарни босиб олган Мўғул армияси куйдириб кул бўлган вайроналарга кириб боришган. Мўғул гарнизонлари бир-бирлари билан алоқа тиклаши жуда қийин кечган, қуро- аслаха ва кийим-кечак Хитойдан араг етказиб бериларди. Босқинчилар Дайвъетни жанубий вилоятларига етиб бора олмадилар ва Сагату армияси қолдиқлари билан қўшилиша олмадилар. Дайвъет армияси ҳам жуда катта зарар кўриб флот бутунлай барбод бўлган эди. Шу шароитда кўп мансабдор арстократлар ва Вуа қариндошлари Мўғул тарафига ўтиб кетган эдила рва шу сотқинлар Дайвъет хукумати деб эълон қилинганди. Мўғул армияси Тямпа мамлакатида кемаларга ўтириб денгиз орқали қайтаѐтганда Қизил дарѐ (Хонг ха) яқинида Дайвъет армияси хужумига дуч келишди ва тўла мағлубиятга учрашди.
Бу жангда минглаб харбий асирлар олинган. 1285 йил июнь ойида мамлакат тўла мўғул босқинчиларидан озод этилган.
Мўғул хукумати Японияга юришини тўхтатиб, учинчи бор 300 минглик армия билан Яна жанубга Дайвъет мамлакатига юриш қилган. Ветна саркардалари денгиз орқали кетаѐтган кемаларга хужум қилиб, аввало озиқ-овқат захираси юкланган кемаларни чўктириб юборилган, Мўғул жангчилари тинимсиз жанглар ва озиқ-овқатларсиз қийин ахволда қолиб турли касалларга дучор бўлишган. Махсус қурилган тўсиқларда қолган Менгел флоти (400 га яқин харбий кемалар) тўла барбод бўлган (апрелнинг 1288 йил) Қуруқликдаги қуролли кучлари чегарани тоғли туманларда тўла яксон қилинган. Мўғул давлатининг юань сулоласи уч марта жанубга юриши омадсиз кечгани учун 1289 йил тинчлик битими тузилди. Тез орада Мўғул асирлари ўз ватанига қўйиб юборилди. Фақат сотқинларни жазоланди.