Тарих факультети археология кафедраси

Мавзунинг долзарблиги. Ўзбекистон маданияти ва тарихини ўрганишда тангаларнинг роли, антик даврда ва ўрта асрларда Ўзбекистоннинг маданият, санъат тарихини, ўтмиш воқеликни ўрганишдаги аҳамияти тўғрисида фикр юритилади. Мавзунинг долзарблиги мавжуд маълумотларни янги концептуал-услубий асосда тизимлаштириш ва умумлаштириш, ўрганилаётган муаммога тегишли илмий қарашлар ва концепцияларни қиёсий таҳлил этиш, маълумотларни илмий доираларга киритиш учун интерпретация қилиш зарурияти билан белгиланади.
Тадқиқот объекти ва предмети. Манбалар, археологик тадқиқотлар ва уларниг натижалари асосида Ўзбекистон моддий маданиятини ва тарихини ўрганиш тадқиқот объекти ва предмети сифатида танланди.
Ўрта Осиёда иқтисодий ва маданий алоқалар, танга пуллар тизими генезисига хос хусусиятлар, тарихий-археологик маълумотлар, ёзма манбалар ва тарихшунослик маълумотлари.
Тадқиқотнинг ўрганилганлик даражаси. Ўзбекистон маданияти ва тарихини ўрганишда тангаларнинг ролига бағишланган қатор ишларда ўз аксини топган. Масалан,Вайнберг Б.И.⁴, Зеймаль Е.В.⁵, Ртвеладзе Э.В.,⁶Кочнев Б.Д.⁷, Пидаев Ш.⁸, Тўхтиев И.⁹, Федоров-Давыдов Г.А.¹⁰, Эрназаров Т.¹¹ ва бошқалар.
Е.В.Зеймалнинг фикрича, Термиз атрофларидан ташқари кўпчилик Ўрта Осиё вилоятлари мил.авв. III-II асрларда товар-пул муносабатларини билмаганлар. Бу ҳудудлардаги юнон-бақтрия тангалари четдан келтирилган бўлиб, бу ерлар танга муамоласи нуқтаи назаридан бўшлиқни ташкил этган. Тадқиқотчининг тахминича, бу тангалар кушонлар давридагина муомалада бўлган¹². Тангашунос олим Э.В.Ртвеладзе эса унинг бу фикрларини рад этади. Олимнинг фикрича, кушон тангалари хазиналарида юнон-Бақтрия тангалари учрамайди. Мил.авв. III-II асрларга оид юнон-Бақтрия тангаларининг ўрганилаётган ҳудудларда мавжудлиги эса улар ҳақиқатан хам шу даврда Шимолий Бақтрияда муомалада бўлганлигидан далолат бера¹³. В.М.Массоннинг фикрича, бу тангалар айримларининг оғирлиги 9-12 гр бўлса, айримлариники 13-15.3 гр дир¹⁴. Э.В.Ртвеладзенинг фикрича, эса Айритом, Шералитепа ва Шўртепадан топилган тангалар 13-15, 10-12 гр оғирлик қийматига эга¹⁵.