Тараққиёти босқичлари: Ғарб фалсафаси. Режа



Download 308,84 Kb.
Pdf ko'rish
bet12/16
Sana24.02.2022
Hajmi308,84 Kb.
#226213
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
1-Мавзу

Уйғониш даври фалсафаси. XIV ва XVI асрлар Ғарбий Европада Уйғониш даври, деб 
юритилади. Бу уйғониш дастлаб Италияда, сўнгра Европадаги бошқа мамлакатларда 
вужудга келади.  
Поляк олими Николай Коперник ўзининг 25 йил осмон жисмлари устида олиб 
борган кузатишларининг натижаси сифатида 1543 йилда эълон қилган «Осмон 
Эпикур таълимоти 
 


жисмларининг гир айланиши» номли китобида Аристотель ва Птоломейнинг черков 
расмий равишда қабул қилган геоцентрик назариясини ўзининг илгари сурган 
гелиоцентрик гипотезаси билан рад этади. 
Маълумки, геоцентрик назарияга кўра, оламнинг маркази Ер, у ҳаракатсиз, бошқа 
барча планеталар, юлдузлар, ҳатто Қуёш ҳам унинг атрофида ҳаракат қилади ва айланиб 
туради. Н.Коперникнинг яратган гелиоцентрик гипотезасига кўра, Ер оламнинг маркази 
эмас, унинг ҳаракатсизлиги нотўғри. Аксинча, Ер, аввало, ўз ўқи атрофида ҳаракат қилади, 
бу ҳаракат туфайли кун билан тун юзага келади; иккинчидан, оламнинг марказида Ер эмас, 
Қуёш туради, унинг атрофида бошқа сайёралар билан бирга, Ер ҳам айланади, натижада, 
Ерда тўрт фасл содир бўлади. Коперникнинг бу кашфиёти табиатшунослик фанларида жуда 
катта воқеа бўлиб, бу табиатшунослик фанлари ривожи учун, дунёвий илмларнинг 
ривожланиши учун табиий она замин ролини бажаради. 
Николай Кузанский (1401-1464) таълимотида инсон билимининг куч-қудрати 
таъкидланди.
Инсон мақомини юқори кўтариш ғояси Пико делла Мирандола (1463-1494) ижодида 
асосий ўрин тутади. Инсон танлаш эркинлигига эга ва бу уни коинотга боғлаб қўймайди ва 
ижодий қобилиятини ўз-ўзича намоён қила олишлигини таъкидлайди. 
Уйғониш даври пантеизмининг энг йирик вакили Джордано Бруно (1548-1600) эди. 
Қарама-қаршиликларнинг бир-бирига ўхшашлиги ҳақидаги диалектик ғояни таъкидлаган 
ҳолда, Бруно фалсафий билимларнинг мақсади Худо эмас, балки табиат деб ҳисоблаб, шу 
билан бирга коинотда табиатнинг ва дунёларнинг чексизлиги ҳақидаги тахминларни 
ифодалаб берди. Унинг таълимотича, моддий олам бирламчи бўлиб, онг иккиламчидир; 
моддий олам мангу ва абадийдир, уни ҳеч ким яратган эмас, моддий олам мангу, у сўнгсиз 
ва чексиз, у чексиз турларда ифода этилади, ундаги барча предмет ва ҳодисалар бир-
бирлари билан боғлиқ ва алоқадорликда. Оламда Қуёш системасидан ташқари яна сонсиз-
саноқсиз дунёлар мавжуд. Олам бепоён. Ер эса ана шу бепоён оламнинг заррасидир.

Download 308,84 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish